QO-100: nieuw bandplan en meer ruimte

QO-100 bandplanPrecies 1 jaar na de ingebruikname van de Qatar-OSCAR 100 komt er een toegift. De smalband-transponder gaat namelijk van 250 naar 500 kHz bandbreedte! Als gevolg daarvan krijgt de QO-100 een nieuw bandplan. Opmerkzame toeschouwers hadden natuurlijk allang in de gaten, dat de bandbreedte van de NB-transponder daadwerkelijk breder is. Des te prettiger, dat 99,9 procent van de zendamateurs zich aan het voorgaande bandplan hebben gehouden.

Transponderdoorlaat

Een SAW-filter in de ontvanger bepaalt de bandbreedte van de transponders. Dat zijn geen omgebouwde commerciële transponders, maar speciaal door AMSAT ontwikkelde modules. Sommige commerciële componenten, zoals bijvoorbeeld de TWT-versterker konden wel gebruikt worden. Maar de antennes zijn speciaal ontwikkeld, omdat die de hele zichtbare wereldbol moest omvatten. Commerciële satellieten werken met veel grotere bandbreedtes. Daar staat tegenover dat AMSAT met name bij de smalbandtransponder tegen bepaalde technische grenzen aanliep. Daardoor is de doorlaatbandbreedte groter uitgevallen en zijn de flanken minder steil.

LEILA

QO-100 bandplanDe LEILA-box in het grondstation genereert het CW- en het PSK-baken en de LEILA. Genoemde LEILA-box was oorspronkelijk alleen gemaakt voor 250 kHz bandbreedte. Toen de satelliet eenmaal in zijn omloopbaan was werd  duidelijk dat de bandbreedte van de transponder groter was. Maar men kon niet zomaar het grondstation aanpassen. De hardware, gebaseerd op een Red Pitaya werkte op het randje van zijn mogelijkheden. Die kon ook niet meer als 250 kHz aan.

LEILA en de piraten

Piraten met soms zeer sterke FM-signalen hebben helaas ook de grotere bandbreedte ontdekt. Door de technische beperkingen kon de LEILA ook niet ingezet worden om piraten en onwetenden met een sirene te waarschuwen. Daarnaast zou het ook wel raar zijn om met de LEILA buiten het officiële bandplan te zenden! Van de andere kant is het een beetje gek, dat piraten ongestoord hun gang kunnen gaan buiten de bakens. Daarom is nu ook de LEILA-box aangepast. Tevens bestond de wens een extra experimenteer- en ontwikkelbaken in te zetten. Tenslotte is de wens gehonoreerd om het CW-baken om te zetten van een onderbroken draaggolf naar morse met frequentieshift. De constante draaggolf maakt het dan makkelijker om de antenne op dit baken uit te richten.

Nieuw baken, oude bakens blijven

In het nieuwe bandplan van QO-100 staat het nieuwe experimenteerbaken aan de bovenkant van de transponderdoorlaat. Het oude PSK-baken blijft op zijn plaats. Dat baken is namelijk essentiëel voor gebruikers van een ongemodificeerde LNB. Het programma SDR-Console van Simon Brown, G4ELI compenseert daarmee de drift van de LNB. Het PSK-baken wordt daartoe in het grondstation GPS-gestabiliseerd. SDR-Console is daarvoor inmiddels aangepast. Ook SDR-ontvangers met een bandbreedte, die kleiner is dan 500 kHz kunnen dan deze functie blijven gebruiken. Overigens is het de bedoeling om het experimenteerbaken te gebruiken voor protocollen, die het ontvagen van extreem zwakke signalen mogelijk maken. Dan kun je data ontvangen met alleen een blote LNB.

Maximaal 2,7 kHz bandbreedte gebruiken

Door de uitbreiding komt er meer plaats voor de al gebruikte modes. Daarnaast komt er meer ruimte voor “mixed-mode”. Voor noodcommunicatie komen er gereserveerde frequenties. Om aan het huidige gebruik tegemoet te komen is het SSB-gebied bijna verdubbelt. De maximale bandbreedte blijft echter 2,7 kHz.

Mario, DL5MLO en Jens, DH6BB hebben op 14 februar1 2020 het grondstation DK0SB in Bochum omgebouwd en de nieuwe LEILA-hardware in bedrijf gesteld. Het nieuwe bandplan is met onmiddelijke ingang van kracht.

Bron: AMSAT-DL