Propagatienieuws – week 20, 2023

PropagatienieuwsDeze week in Propagatienieuws:

 

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Vorige week kon ik melden dat we enkele rustige dagen konden verwachten. Het bleef beperkt tot enkele dagen en werd abrupt beëindigd door een nieuw actief gebied op de zon.

Het was al opgevallen terwijl het zich nog achter de zuidoostelijke rand van de zon verschool. Op dinsdag produceerde AR3310 een zeer sterke vlam, waarschijnlijk een X1, die leidde tot een Mögel-Dellinger-effect boven het Amerikaanse continent. Dit ondanks het feit dat het gebied nog niet eens echt zichtbaar was. Een ander gebied, AR3311, volgde onmiddellijk op donderdag met zes M-klasse-zonnevlammen.

De zonnefluxindex (SFI) steeg van 135 op dinsdag tot 165 op zaterdag: het directe resultaat van dit bijna ononderbroken “vlammenvuurwerk”. De bijbehorende UV-straling ioniseerde de bovenste atmosfeer van de aarde en veroorzaakte een reeks radio-blackouts met sterk wisselende veldsterktes op de lagere HF-banden tot ongeveer 15 MHz.

Momenteel neemt de zonneactiviteit toe, met vrijdag en zaterdag alleen al vijf M-klasse-zonnevlammen. Op de zichtbare zonneschijf bevinden zich zeven zonnevlekken met eenvoudige tot complexe magnetische configuraties. De snelheid van de zonnewind is toegenomen tot 500 km/seconde als gevolg van het mogelijke begin van een hogesnelheidsstroming uit coronaal gat CH03.

Op 19 mei ging onverwacht een scheur in het aardmagnetisch veld open, waar de zonnewind doorheen stroomde. Dit resulteerde in een geomagnetische storm en poollicht. De geomagnetische omstandigheden bevinden zich dus op een actief tot stormachtig niveau met op zaterdagmiddag een Kp-index van 5.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen lopen de verwachtingen van wetenschappers wat uiteen. NOAA is de meest optimistische en verwacht dat de zonnefluxindex zal iets afnemen, van de huidige 165 eenheden tot ongeveer 150 eenheden en de Kp-index zal dalen naar circa 3. De beste DX-banden liggen, wanneer de ionosfeer zich heeft hersteld, in het bereik van 18 tot 21 MHz. In de nacht zal de MUF voorlopig bij 10 MHz blijven steken; als de storm voorbij is hersteld zich dat tot 15 MHz.

De 10m-band is voornamelijk open door Sporadische-E-propagatie, terwijl DX-paden tot de herfst een stuk minder te verwachten zijn. Dit komt overeen met de voorspellingen, aangezien de ionosfeer in de zomer op het noordelijk halfrond verandert met een overgang naar meer twee-atomige elementen, die moeilijker te ioniseren zijn.

VHF en hoger

Tropo

In de komende dagen ontstaat boven zuid Duitsland een lagedrukgebied waardoor de lucht uit het noordoosten komt. Voor onze regio worden normale tropocondities verwacht met mogelijk dinsdag wat verhoogde propagatie boven de Noordzee. Tropo is in de zomermaanden boven land veel zwakker door de opwarming van de zon. De beste kans op tropo is dan voor de aan de kust gelegen stations.

Meteoor- en regenscatter

Er worden deze week geen significante meteorenregens verwacht, maar QSO’s met random meteoren is altijd een mogelijkheid in de ochtenduren.

Mocht er een bui vallen dan kan dit leiden tot goede regenscatter, vooral omdat de zomer gewoonlijk meer intense regenval produceert, en dus beter presteert als verstrooier op de GHz-banden.

Aurora

Voor de komende dagen is de Kp-index te laag voor Aurora.

Sporadische-E

Propagatie via Sporadisch-E zijn neemt nu sterk toe met veelvuldig openingen op 6 meter.  Volg de positie van de straalstromen op de upper air charts op propquest.co.uk.

EME

De declinatie van de maan is dit weekend het hoogst voor de “Dubus EME 10GHz en hoger SSB/CW”-contest, met een piek op maandag. Met het apogeum (grootste afstand aarde-maan) aanstaande vrijdag zullen de padverliezen blijven toenemen. De 144MHz-hemelruis is matig begin volgende week en wordt zwak tegen donderdag.

 

 


Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 


Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.