Propagatienieuws – week 15, 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: afname van de zonneflux naar 170 en een licht verhoogde kans op zonnevlammen :
- Tropo: tropocondities zijn in de komende week met name te verwachten boven het zeewater
- Sporadische-E: rust van Sporadische-E zal binnenkort voorbij zijn…;
- Meteoorscatter: volgende belangrijke bui, de Lyriden, piekt op 22 april;
- Aurora: storm waarschuwingen en Kp waardes boven de 5 blijven af en toe voorkomen;
- EME declinatie van de Maan was op zijn hoogst dit weekend.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Het aardmagnetisch veld was afgelopen week behoorlijk levendig. In de tweede helft nam de Kp-waarde zelfs toe tot een matige magnetische storm (Kp 6 / G2) op 4/5 april. Dit verhoogt de mogelijkheden om noorderlicht in Nederland te fotograferen, maar had ook een duidelijk negatief effect op de radiogolfpropagatie. Op 2 april ging de 15 m-band slechts kort open in de namiddag; in de nacht van vrijdag op zaterdag kwam de MUF amper boven de 7 MHz. Daarentegen nam de zonneactiviteit in de eerste helft van de week toe, waarbij bijna elke dag M-klasse zonnevlammen werden waargenomen. In de loop van de week steeg de zonneflux tot 182, om vanaf het midden van de week weer licht te dalen. Op dit moment kunnen twaalf zonnevlekken worden waargenomen, maar ze hebben allemaal slechts een eenvoudige tot licht complexe magnetische structuur. Bijna al deze gebieden bevinden zich op het westelijk halfrond van de zon. De komende dagen kunnen er meer worden verwacht aan de oostelijke rand van de zon.
HF-vooruitzichten
Voor de komende dagen verwacht NOAA een afname van de zonneflux naar 170 en een licht verhoogde kans op zonnevlammen (65% voor M klasse, 10% voor X klasse en 15% voor protonflux). De geomagnetische activiteit zal tijdelijk afnemen. Rond 9 en 10 april wordt echter een nieuwe magnetische storm verwacht veroorzaakt door zonnewind afkomstig van coronale gaten. Op de rustige dagen zal de MUF variëren tussen 10 MHz in de nacht tot circa 33 MHz overdag. Vanwege de toenemende lengte van de dag zal de 20 m-band de hele nacht openblijven voor radiopaden die richting het zuiden lopen. En dit zal de hele zomer zo blijven. Echter, 10, 12 en mogelijk ook 15 meter zullen volgende week ook enkele mindere dagen kennen. Alles bij elkaar zou dit gunstig moeten zijn voor DX richting Zuid-Afrika en Zuid-Amerika en voor de mogelijkheden in de ochtend richting het westelijke deel van de Stille Oceaan, langs de zogenaamde Grayline op 20 en 40 meter: De zon gaat onder in Nieuw-Zeeland kort na 6 uur UTC.
VHF en EME
Tropo
Bij Schotland heeft zich een stabiel hogedrukgebied genesteld. Wanneer de straalstroom zo vervormd raakt dat er een noord/zuid golf ontstaat met een grote amplitude, dan wordt de laterale beweging, van west naar oost, erg traag. Op de kaarten van de bovenlucht neemt dit de vorm aan van de Griekse letter omega. Dit geldt ook voor de huidige situatie. Het betekent dat het bijbehorende weer ook lang aanhoudt. De hogedruk en zijn periode van mooi weer zal waarschijnlijk de hele komende week aanhouden zonder neerslag (en dus geen regenscatter). Gebieden met matige tot verhoogde tropocondities zijn in de komende week met name te verwachten boven het zeewater. Boven land zullen de dagelijkse temperatuurverschillen tussen dag en nacht wat aanvullende verbeteringen opleveren in de avond en ochtend.
Sporadische-E
Er zijn een paar trans-equatoriale openingen geweest naar Zuidelijk Afrika op 50MHz digitale modi voor de gelukkigen die in het uiterste zuiden van het Verenigd Koninkrijk wonen. De lange rust van Sporadische-E zal binnenkort voorbij zijn, maar voorlopig zijn het nog zeer geïsoleerde gebeurtenissen voor 10m en 6m, die van korte duur zullen zijn. De straalstroom, die een goede aanwijzing kan zijn voor mogelijke locaties, suggereert om te kijken naar Scandinavië, de Baltische staten en Noord-Europa.
Aurora
De matige magnetische storm (Kp 6 / G2) op 4/5 april heeft op 4 april wat aurorapropagatie mogelijk gemaakt op 2m. De magnetische storm waarschuwingen en Kp waardes boven de 5 blijven af en toe voorkomen. Zoals gewoonlijk is de aanwijzing fladderig klinkende signalen op de banden, vooral merkbaar in CW, maar ze kunnen ook uitgesproken zijn in spraakuitzendingen.
Meteoorscatter
De meteorscatter wordt nog steeds voornamelijk bepaald door willekeurige meteoren voor de komende periode tot volgende week, maar de volgende belangrijke bui, de Lyriden, piekt op 22 april.
EME
EME padverliezen nemen weer af, maar de declinatie van de Maan was op zijn hoogst dit weekend, dus we hebben lange Maan vensters. 144MHz hemelruis is laag gedurende de komende week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON