Propagatienieuws – week 23 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: DX zal vooral plaatsvinden op de banden 20, 17 en 15 meter;
- Tropo: Deze week geen info;
- Sporadische-E: Sporadische-E komt rond deze tijd vaak tot leven;
- Meteoorscatter: juni een van de beste periodes van het jaar is voor meteorscatter;
- Aurora: Kp-Index dit weekend goed in de gaten te houden;
- EME: De EME-padverliezen nemen weer toe.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De afgelopen week begon met een wat onrustige aardmagnetische activiteit. In de vroege uren van donderdag 29 mei kwam er een zonnewind uit een krachtig coronaal gat met negatieve polariteit aan, wat een magnetische storm van klasse G3 veroorzaakte. Maar daar zat waarschijnlijk een CIR achter, een co-roterende interactieregio. Dergelijke CIR’s zijn gebieden tussen snelle en langzame zonnewindstromen – een schokgolf die stormen en poollichten kan veroorzaken. Deze storm benadeelde de propagatie de hele donderdag en pas op vrijdag kon men zien hoe de MUF-waarden zich langzaam herstelden. Ook de zonneactiviteit nam weer toe van slechts 122 naar 157 op zaterdag. Op zaterdag 31 mei rond 0010 UT, verraste de zonnevlekregio AR4100 met een krachtige M8.2-flare en een geschatte snelheid van maar liefst 1938 km/s. Bovendien werd een halo-CME in de richting van de aarde gedetecteerd, die over twee tot drie dagen bij ons zal aankomen. Het aardmagnetisch veld zal dus in de komende dagen niet echt tot rust komen. Zondagavond wordt waarschijnlijk de drempel van een zware storm G4 bereikt met een Kp van 7,6. Pas op dinsdag zal de Kp weer richting 5 zijn gedaald. De zonneactiviteit belooft daarentegen weinig veranderingen (M 50%, X 10%, proton 10%). Daardoor zijn er in ieder geval in het weekend nog redelijk wat DX-kansen.
HF-vooruitzichten
De tot nu toe nog aanhoudende sterke zonnewinden van het coronale gat CH52- zullen vanaf maandag merkbaar afnemen, zodat het aardmagnetisme halverwege de week weer wat rustiger zou moeten worden. Tenzij de twee actieve en momenteel groeiende regio’s AR4100 en AR4104 nog een paar krachtige flares produceren. DX zal vooral plaatsvinden op de banden 20, 17 en 15 meter. Sporadische E-openingen zijn inmiddels regelmatig waarneembaar op 10 en 6 meter. Aangezien “Propquest” met het dagverloop van de MUF, gemeten in Dourbes (België), momenteel herhaaldelijk niet beschikbaar lijkt te zijn, is de Juliusruh MUF Monitor van het Leibniz-Institut für Atmosphärenphysik een alternatief: https://www.ionosonde.iap-kborn.de/actuellz.htm#muf
Tip DF5JL: wie eens fascinerende bewegende beelden van coronale regen wil zien, een team van het National Solar Observatory (NSO) heeft met behulp van een speciale techniek de meest gedetailleerde beelden van de zonnecorona tot nu toe gemaakt en een aantal daarvan nu gepubliceerd. Verschillende korte video’s tonen complexe structuren in voortdurende beweging, waaronder de zogenaamde coronale regen. Deze ontstaat wanneer heet plasma in de zonnecorona afkoelt en dichter wordt. Net als regendruppels op aarde wordt deze “zonne-regen” door de zwaartekracht naar het oppervlak getrokken. Omdat het plasma elektrisch geladen is, volgt het de magnetische veldlijnen, die enorme bogen/lussen vormen, in plaats van in een rechte lijn te vallen. Geïnteresseerden kunnen dit allemaal bekijken op deze Engelstalige pagina: https://nso.edu/press-release/new-adaptive-optics-shows-stunning-details-of-our-stars-atmosphere/
VHF en EME
Tropo
Deze week geen info.
Sporadische-E
De vooruitzichten voor sporadische-E komen rond deze tijd vaak tot leven. Zo waren er op 30 mei in Newfoundland omroepstations uit zuid Spanje te horen via twee Es- hops. [ https://ei7gl.blogspot.com/2025/05/4000km-trans-atlantic-opening-on-88-108.html ] Dit is deels te danken aan de meteorieten en het feit dat de getijdenwinden in de E-regio hun zomerpatroon aannemen. De lange poolnachten betekenen dat de lagedrukweerpatronen ook invloed beginnen te hebben op de noordelijke poolroutes naar China en Japan via Noord-Rusland, met hun mogelijke weersinvloeden, zoals straalstromenn.
Aurora
De recente geomagnetische storm heeft op 28 en 29 mei een aantal aurora meldingen opgeleverd. Door de zeer hoge snelheid van de flare van zaterdagochtend is het van belang om de Kp-index dit weekend goed in de gaten te houden. Zondagavond en maandag wordt een zware geomagnetische storm verwacht met een goede kans op aurora. De kans is aanwezig dat NOAA extra meldingen zal publiceren op de website www.swpc.noaa.gov
Meteoorscatter
In de komende dagen nestelt zich een lagedrukgebied tussen Schotland en IJsland. Hierdoor ontstaan boven Frankrijk langs het kanaal wat gebieden met gematigde condities. Vooral zaterdag 31 heeft kansen voor regenscatter vanwege de langstrekkende onweersbuien. Juni staat bekend om de terugkeer van drie opmerkelijke daglichtregens. De grote regenbuien Arietiden en ζ-Perseïden, die in 2025 respectievelijk op 7 juni en 9 juni hun hoogtepunt bereiken, worden beide gekenmerkt door een breed maximum (met mogelijke submaxima) en een hoge ZHR-waarde, waardoor de eerste helft van juni een van de beste periodes van het jaar is voor meteorscatter-Dxing bij daglicht. Merk op dat de twee maxima de neiging hebben om in elkaar over te lopen, en er zijn aanwijzingen dat deze twee maxima van de junimeteorenregen nu elk tot een dag later plaatsvinden dan hierboven aangegeven. Voor beide meteorenregens stijgt de stralingspunt boven de horizon in de late nacht en bereikt zijn hoogtepunt in de late ochtend aan de Europese hemel; in Centraal-Europa (en lagere breedtegraden) is de stralingshoogte rond het middaguur zelfs te hoog, waardoor de radio-efficiëntie afneemt. Voor beide meteorenregens gaat de stralingspunt in de late namiddag onder. Voor waarnemers in Centraal-Europa is de beste geometrische efficiëntie te vinden in de vroege ochtend (met een voorkeur voor N-NO en Z-ZW richtingen) en in de vroege namiddag (met een voorkeur voor N-NW en Z-ZO richtingen).
Zelfs de β-Tauriden overdag, met een piek op 28 juni, worden gekenmerkt door een vrij goede ZHR. Het is misschien ook de moeite waard om de June Bootids te bekijken, die in 1998 (ZHR tot 100 hr-1 gedurende meer dan een halve dag) en 2004 (ZHR tot 50 hr-1 met een vergelijkbare duur) voor onverwachte activiteit zorgden.
EME
De EME-padverliezen nemen weer toe. De maanvensters worden korter en de piekhoogte daalt naarmate de maandeclinatie op woensdag 4 juni weer negatief wordt. De ruis in de lucht op 144 MHz is laag en blijft laag naarmate de week vordert.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON
VERON