PA75STAR actief vanuit Sterrenwacht Tivoli in Oudenbosch

Van 10 september tot 19 november 2018 is een groep radiozendamateurs actief vanuit Sterrenwacht Tivoli in Oudenbosch. Dat doen ze met de roepnaam PA75STAR. Hiervoor is het feit dat de KVVWS West-Brabant dit jaar 75 jaar bestaat de aanleiding.

De eerste voorzitter van deze vereniging, afdeling Breda, was Ir. Anthonet Hugo de Voogt (1892-1969). Hij bouwde als één van de allereersten in Nederland een amateurradiostation. Zijn roepletters (seinletters) waren VO. Dus de eerste letters van zijn achternaam.

Hij behaalde het diploma radio-telegraaf tijdens zijn studententijd. En was nauw betrokken bij de oprichting van de Nederlandse Vereniging voor Radio-Telegrafie in 1916.

De heer De Voogt was erg actief in zowel amateurradio- als astronomiekringen. Opgeleid in de elektrotechniek aan de universiteit van Delft. In 1919 trad hij in dienst bij de PTT (postkantoor) als telegraafingenieur. En hij werkte zich door de rangen heen. Zodoende werd hij hoofd van het telefoondistrict van Breda in 1939. Enkele dagen voor het einde van de oorlog werd De Voogt benoemd tot directeur radiodiensten van de PTT. Zijn afdeling was verantwoordelijk was voor overzeese radiocommunicatie. Daarom  startte hij een onderzoeksprogramma om radio propagatie in de ionosfeer en de effecten van zonneactiviteit te bestuderen. Daarvoor gebruikte hij Würzburg-Riese 7,5-m radarantennes. Die waren aan het einde van de oorlog achtergelaten.

Radioamateurs te ‘s-Gravenhage

Spil van die groep is Jan Corver (1878 – 1956), “JC” voor zijn vrienden. Van oorsprong journalist bij de Leeuwarder Courant treedt hij in 1908 in dienst van de “Tachygrafische Inrichting”. Dat is de steno-afdeling van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zijn belangstelling voor de radio wordt gewekt door een bezoek aan het luisterstation van de Amsterdammer A.H. de Voogt begin 1913. Dit bezoek, en ook eigen experimenten, leiden tot een publicatie in Panorama van december 1913. De titel was: “Het wonder der draadlooze telegrafie – kijkjes in de Nederlandsche amateurswereld“

Opkomst Radiosterrenkunde

Anthonet Hugo de Voogt heeft rond het einde van de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol gespeeld op het gebied van de opkomst van de radioastronomie in Nederland. De Voogt had in Delft Elektrotechniek gestudeerd. En hij werkte sinds 1919 als telegraafingenieur bij de PTT. In 1939 werd hij regiodirecteur van de PPT in Breda.

Enkele dagen voor het einde van de oorlog werd De Voogt benoemd tot directeur radiodiensten van de PPT. In deze functie heeft hij een aantal Duitse Würzburg-Reise 7,5 meter radarinstallaties van de sloop weten te redden. Om deze vervolgens te gebruiken in een serie experimenten in wat toen het nieuwe onderzoeksgebied van de radio-astronomie was.

Een van deze Würzburg-Reise radarinstallaties werd ter beschikking gesteld aan Prof. Jan Oort van de Rijksuniversiteit Leiden. Deze installatie in Radio Kootwijk maakte de eerste onderzoekingen naar radiostraling uit de ruimte mogelijk.

West-Brabant: de Bakermat van de Amateur-Astronomie

Sterrenwacht Simon Stevin Oudenbosch:

In 1961 vond in de regio van KNVWS West-Brabant een bijzondere gebeurtenis plaats. Toen werd in Oudenbosch de Volkssterrenwacht Simon Stevin opgericht door twee broeders van een toenmalig klooster.

Het was de eerste publiekssterrenwacht in Nederland. En daarom tijdens het Apollo-maanprogramma druk bezocht. Met behulp van radioamateurs volgde men de vlucht van de Apollo 11 op de voet. Menigeen herinnert zich de stem van “Apollo-Henkie”.

Sterrenwacht Simon Stevin Hoeven:

In 1970 was het bezoekersaantal zodanig gegroeid dat een verhuizing van de sterrenwacht naar Hoeven noodzakelijk werd. De belangstelling bleef groot. En de sterrenwacht was jarenlang een begrip. Zowel in de regio als ver daarbuiten.

Eind jaren negentig gingen de bezoekersaantallen echter sterk achteruit. En dat terwijl door het wegvallen van overheidssteun de sterrenwacht commercieel geëxploiteerd moest worden. Daardoor viel in 2008 het doek definitief voor Simon Stevin.

Sterrenwacht Tivoli Oudenbosch:

In 2013 begonnen de huidige eigenaar van het klooster, samen met een groep vrienden en oudgedienden met de restauratie. Om zo de originele sterrenwacht terug te brengen naar Oudenbosch. In 2015 plaatste men de gerestaureerde koepel en telescoop weer op het kloostergebouw.

Speciale roepletters PA75STAR

Met de special call PA75STAR komen het radiozendamateurisme en de astronomie, met name de radioastronomie dicht bij elkaar.

Op QRZ.com vindt u na zoeken op PA75STAR interessante filmpjes. Maar ook de nodige verwijzingen naar websites op dit gebied.

Mocht u nog toepasselijke interessante links hebben voor onze PA75STAR pagina? Dan horen wij dat graag. En nemen wij die op in het overzicht.

PA1UN
Jan Budding