Ruimtepuin: ongelukken en oplossingen
Overal waar mensen komen, blijft afval achter, ook in de ruimte. Met name in de populaire banen rond de aarde wemelt het van de (afgedankte) satellieten, brokstukken, afgebladderde stukjes verf, verloren gereedschappen van astronauten en kleine stukjes metaal.
Dat afval kan serieuze problemen opleveren. Eerder beschreven we de toegenomen risico’s als gevolg van de ontwikkeling van satelliet-megaconstallaties, zoals SpaceX’ Starlink. In bijgaand artikel geven we voorbeelden van incidenten rondom ruimtepuin. Daarnaast bespreken we kort initiatieven om ruimtepuin (actief) te verwijderen of te verplaatsen.
Steeds meer voorvallen met ruimtepuin
Eind vorig jaar voerde Rusland nog een experiment uit met een anti-satellietwapen en blies een satelliet op. De opzettelijk vernietigde Russische satelliet zorgde voor een wolk van puindeeltjes. Personeel van het Internationaal Ruimtestation ISS kreeg de opdracht te gaan schuilen in de ontsnappingsmodules toen ze door de wolk vlogen.
Door een geomagnetische storm in februari 2022 vielen 40 van 49 net gelanceerde satellieten van SpaceX terug in de dampkring en verbrandden.
In februari 2009 vond de eerste geregistreerde botsing tussen twee satellieten plaats. De (waarschijnlijk inactieve) Russische Kosmos-2251 en de Amerikaanse actieve communicatiesatelliet Iridium-33 zijn toen beide vernietigd bij deze botsing.
Begin mei 2021 kwam een gedeelte van een Chinese raket ongecontroleerd terug in onze atmosfeer. En ook op 4 maart 2022 stortte een deel van een vermoedelijk in 2014 gelanceerde Chinese raket neer op de maan en creëerde een kunstmatige krater van 19 meter doorsnede. Helaas gebeurde dat aan de andere zijde van maan die vanaf de aarde niet te zien is.
Observatiestations ondervinden steeds meer problemen bij het bestuderen van het heelal. In een op de vijf foto’s die ze van het heelal maken, staat wel een reflectie van een zonnepaneel op of vliegt er een stuk ruimtepuin door het beeld. De kleinste stukjes puin, die met een grote snelheid om de aarde draaien, zijn echte kosmische kogels. Dit Youtube-filmpje laat zien hoeveel er wel niet is. Daarbij zal een botsing een kettingreactie kunnen veroorzaken. Ruimtereizen zal daardoor in de toekomst bemoeilijkt, zo niet onmogelijk worden als we niet snel actie ondernemen.
Kosmische puinruimers
Momenteel lopen er meerdere initiatieven om het probleem van het ruimtepuin aan te pakken.
We publiceerden kort geleden een artikel over GOLF, een project waarmee AMSAT wil onderzoeken hoe toekomstige botsingen te vermijden zijn en hoe satellieten aan het eind van hun “leven” in een “kerkhofbaan” gebracht kunnen worden. De “kerkhofbaan” (ook wel de “vluchtstrook van de kosmische snelweg”) is een internationaal afgesproken baan waar ruimtepuin geparkeerd kan worden.
In oktober lanceerden de Chinezen de testsatelliet Shijian-21, die verschillende opruimtechnieken voor ruimte-afval gaat uitproberen. In januari lukte het hen daarmee om een defecte Chinese satelliet van de “snelweg” naar de kosmische vluchtstrook te slepen.
Japan lanceerde de ELSA-D, een zogenaamde “ruimteprikker”. Met de ELSA-D testten de Japanners of het mogelijk is om met een op een satelliet gemonteerde gigantische magneet ruimtepuin te vangen en elders weer los te laten. De eerste serie testen zijn met succes afgerond.
ESA maakt 86 miljoen vrij voor een puinruimmissie met een kosmische sleepwagen. De ClearSpace is voor éénmalig gebruik en hopelijk in 2025 operationeel. De bedoeling is dat deze satellieten ruimtepuin met tentakels vangen. Samen keren ze terug naar de aarde, waar alles in de dampkring zal verbranden.
Er zijn meer initiatieven nodig, want zonder een goede oplossing voor ruimtepuin vergiftigen wij onze atmosfeer, brengen we onze eigen satellieten in gevaar en maken we ruimtevaart voor de toekomst moeilijker, zo niet onmogelijk.
