Nieuw afstandsrecord op de 2m-band: 4966 kilometer

Afstandsrecord op de 2m-band

QSO’s DK5AI op 23 juli

Met hun QSO op 23 juli 2019 vestigen DK5AI (Duitsland) en D41CV (Kaapverdië) een nieuw afstandsrecord op de 2m-band. De stations maken daarbij gebruik van de relatief nieuwe FT8-transmissiemode.

De overbrugde afstand bedraagt 4966 km, een afstand die nooit eerder door radioamateurs in Regio 1 (onder andere Europa en Afrika) werd overbrugd. Opnieuw een record dus. Een maand eerder was er namelijk al sprake van de eerste trans-Atlantische verbinding via de troposfeer op 2 meter.

De verbinding tussen DK5AI en D41CV kwam tot stand door een ongebruikelijke combinatie van twee propagatie-mechanismen: sporadische E-reflectie (Es) en troposferische ducting.

Blog van Wolfgang Hellberg (DK5AI)

Op zijn blog beschrijft Wolfgang Hellberg (DK5AI) de voor hem gedenkwaardige dag waarop het nieuwe afstandsrecord op de 2m-band tot stand komt. Aanvankelijk constateert hij die dag dat er in de middag openingen op de 6m-band richting Afrika zijn. Daarna merkt hij dat de MUF (Maximum Usable Frequency) in Zuid-Frankrijk boven de 140 Mhz ligt, waarna hij overschakelt naar de 2m-band. Hij is niets te vroeg. Spoedig werkt hij via sporadische E twee stations uit Portugal, waarbij de overbrugde afstanden boven de 2000 km liggen.

Log DK5AI van 23 juli 2019

Groot is de verrassing als hij daarna wordt aangeroepen door D41CV uit Kaapverdië. Hij twijfelt dan nog of het zal lukken om de verbinding te voltooien. De zend/ontvangst-doorgangen van de FT8-mode duren elk 15 seconden. Die 15 seconden lijken eeuwig te duren. Maar het QSO slaagt. Al met al ontvangt Wolfgang het signaal uit Kaapverdië zo’n vijf minuten lang.

Overigens gebruikt Wolfgang niet alleen FT8, een transmissiemode die bij uitstek geschikt is voor zwakke signalen. Op de bewuste dag  slaagt hij er ook in om in SSB een drietal verbindingen met een Portugees station en twee Spaanse stations te maken.

Combinatie van sporadische E-reflectie en troposferische ducting

De bijzondere verbinding tussen DK5AI en D41CV werd mogelijk door een combinatie van twee propagatie-mechanismen: sporadische E-reflectie (Es) en troposferische ducting.

Sporadische E-reflectie

Sporadische E-reflectie is de propagatie van radiosignalen via de af en toe optredende “wolken” van geïoniseerd gas in de E-laag van de ionosfeer. Hierdoor kunnen soms tot in het VHF-bereik verbindingen over veel grotere afstanden dan gebruikelijk worden gemaakt. De volgende webpagina biedt actuele informatie over het voorkomen van Es, met daarbij eveneens een schatting van de MUF: Real-time sporadic-E clouds and MUF.

Het fenomeen troposferische ducting

Troposferische ducting op 23 juli

Troposferische ducting is de propagatie van radiosignalen die ontstaat als gevolg van temperatuur-inversie, meestal boven zee. Temperatuur-inversie is het fenomeen waarbij de temperatuur stijgt bij toenemende hoogte, terwijl deze onder normale omstandigheden juist afneemt. Hierdoor neemt de brekingsindex van de atmosfeer aanzienlijk toe, met als gevolg een sterkere buiging van de radiosignalen naar het aardoppervlak toe. Daardoor kunnen bijvoorbeeld op de 2m-band veel grotere afstanden dan gebruikelijk worden overbrugd. Er bestaan verschillende variaties van ducting. Een mooi overzicht vind je op de volgende pagina: Troposferic DX modes.

Dezelfde website biedt ook een propagatieverwachting via ducting: Troposferic Ducting Forecast. Een voorbeeld van de kaarten die daar te vinden zijn, staat hierboven. Deze kaart laat de situatie zien van 23 juli, de dag waarop het afstandsrecord werd gevestigd. De kleurcodering geeft de mate van de verwachte ducting. Van geel via oranje naar rood en vervolgens naar roze loopt de mate van ducting op van sterk naar extreem. Duidelijk is te zien dat langs noordwestkust van Afrika tot aan Spanje/Portugal de ducting varieert tussen sterk en extreem. Dus, een ideale situatie voor verbindingen over grote afstanden.

De primeurs op de 2m-band

Op 18 juni 2019 berichtten wij over de eerste trans-Atlantische verbinding via de troposfeer op 2 meter. Die verbinding kwam tot stand door troposferische ducting.

Op 23 juli is er een combinatie van beide mechanismen actief. Via sporadische E zijn verbindingen vanuit Duitsland, maar bijvoorbeeld ook vanuit Nederland, goed mogelijk naar Spanje en Portugal. Op hetzelfde moment is er sprake van een heel sterke troposferische duct langs de noordwestkust van Afrika, waardoor radiosignalen vanaf de Spaanse/Portugese zuidkust “via” de Canarische eilanden de Kaapverdische eilanden kunnen bereiken. Door deze bijzondere samenloop van omstandigheden worden indrukwekkende verbindingen mogelijk, inclusief het nieuwe afstandsrecord op de 2m-band.

Meer informatie


Met dank aan Wolf Hellberg (DK5AI) voor het beschikbaar stellen van de afbeeldingen.