Berichten

Zonnevlammen en het Carrington-evenement

/in /door
Zonnevlammen en het Carrington-evenement

Deze gesplitste afbeelding toont het verschil tussen een actieve zon tijdens een eerder zonnemaximum (aan de linkerkant, vastgelegd in april 2014) en een stille zon tijdens zonneminimum (aan de rechterkant, vastgelegd in december 2019). Credits: NASA/SDO

In deel 1 en deel 2 van ons drieluik over zonnevlammen hebben we theorie en praktijk van de Dopplermetingen besproken. In dit derde deel sluiten we af met achtergrondinformatie over dit bijzondere natuurfenomeen.

Een zonnevlam is een grote explosie op de zon die plaatsvind wanneer de opgeslagen energie in verstrengelde magnetische velden (meestal boven zonnevlekken) plotseling vrijkomt. Zonnevlammen produceren een uitbarsting van straling over het elektromagnetisch spectrum, van radiogolven tot röntgenstraling en gammastralen.

De energie die vrijkomt heeft het equivalent gelijk aan miljoenen atoombommen die gelijktijdig ontploffen. Zonnevlammen komen het meest frequent voor wanneer de zon erg actief is.

Lees meer

Crowdsourced Dopplermetingen van tijdstandaardstations

/in /door
Crowdsourced Dopplermetingen van tijdstandaardstations

Dr. Kristina Collins, KD8OXT

In deel 1 van ons drieluik over zonnevlammen is te lezen dat deze een Dopplereffect veroorzaken in radiosignalen welke tegen de ionosfeer reflecteren. In dit tweede deel duiken we wat dieper in op de wetenschap. Het artikel “Crowdsourced Dopplermetingen van tijdstandaardstations die de variabiliteit van de ionosfeer aantonen” is hiervoor de basis. Hoofdauteur Dr. Kristina Collins, KD8OXT, publiceerde dit in het “Earth System Science Data” tijdschrift.

Voor haar onderzoek heeft ze gebruik gemaakt van het “Grape persoonlijk ruimteweerstation“. Dit is een goedkope ontvanger voor HF (3-30 MHz). Deze ontvanger is ontworpen om precisiemetingen te doen aan signalen die worden ontvangen van frequentiestandaardstations zoals WWV, WWVH en CHU.

Lees meer

Zonnevlammen detecteren via signalen van frequentiestandaardstations

/in /door

Zonnevlammen detecteren via signalen van frequentiestandaardstations

Plotselinge veranderingen in de ionosfeer door zonnevlammen of zelfs zonsopgang/ondergang kunnen de frequentie van stations zoals WWV een Doppler verschuiving geven. Afbeelding credit: Collins et al (2021) [Oorspronkelijke afbeelding via HamSci en SpaceWeather.com].

Over de hele wereld experimenteren wetenschappers, en ook vele radioamateurs, voortdurend met nieuwe methodes om zonnevlammen te detecteren. Eén van de meest bekende manieren hiervoor is de “Dopplerverschuivingsmethode“.

Brian Curtis uit Michigan demonstreerde deze techniek op 20 juni 2023, toen de zon een krachtige X-klasse zonnevlam produceerde. Op “The SWLing Post” werd hier aandacht aan besteed naar aanleiding van een uitvoerig artikel van SpaceWeather.

Dus aanleiding genoeg om dieper in deze fascinerende materie te duiken. En wel met een drieluik over zonnevlammen. Vandaag deel 1.

Lees meer

Coronale massa-ejectieWikipedia

Onderzoek naar massale zonnestormen uit de oudheid

/in /door
Coronale massa-ejectie

Coronale massa-ejectie (foto: Wikipedia)

Onderzoek naar massale zonnestormen uit de oudheid toont aan dat we ons moeten voorbereiden op de volgende massale zonnestorm. Talrijke krachtige zonnevlammen van de X-klasse deden zich afgelopen herfst voor toen de activiteit van zonnecyclus 25 aantrok. Jon Jones, N0JK, behandelde deze gebeurtenis in zijn QST-column, “The World Above 50 MHz”. In het februarinummer wees hij er namelijk op dat “er krachtiger zonnevlammen dan deze hebben plaatsgevonden. Bijvoorbeeld de Carrington-gebeurtenis van 1859, waarbij poollicht werd gezien in de Stille Zuidzee en in Cuba, en elektrische branden ontstonden.”

Lees meer

Het “geomagnetische storm-seizoen” is over

/in /door

Geomagnetische stormseizoenIn juni en juli zijn er vaker DX-openingen op 6 meter via sporadische E. Deze voortplanting over lange afstanden komt voor tijdens stille geomagnetische omstandigheden. Deze 2 maanden staan ​​bij Amerikaanse DX-ers op 6 meter dan ook bekend als de meest productieve tijd van het jaar. Dan zien ze namelijk DX tot wel 8.700 mijl of 14.000 km. Het geomagnetische storm-seizoen is nu over.

Lees meer

Zonnevlekkencyclus 25 op stoom

Zonnevlekkencyclus 25 op stoom

/in /door
Zonnevlekkencyclus 25 op stoom

SWAP van PROBA2 (proba2.sidc.be)

Al meer dan 56 dagen op rij zijn er zonnevlekken te zien. Zo’n lange ruk is al sinds september 2017 niet meer gezien. Ook zijn de meeste zonnevlekken van cyclus 25, dus niet van de voorgaande cyclus. Daarnaast is het totale oppervlak van de zonnevlekken sinds mei 2019 niet zo groot geweest. Daarmee lijkt zonnevlekkencyclus 25 op stoom te komen. En mogen we weer hopen op betere condities op de HF-banden.

Lees meer

De zonneklok

De zonneklok, een nieuwe kijk op de zonneactiviteit

/in /door
De zonneklok

S. C. Chapman et al. Quantifying the Solar Cycle Modulation of Extreme Space Weather. Geophysical Research Letters

Zonnewetenschappers hebben met een mathemathisch techniek, afgekeken van geologen, een nieuw model van de zonneactiviteit ontwikkeld. Met deze zonneklok lijkt de zonneactiviteit veel voorspelbaarder dan gedacht. De wijze waarop geologen cyclische verschijnselen modelleren blijkt, wanneer toegepast op de onregelmatige zonneactiviteit het begin en einde van de zonnecyclus veel beter te voorspellen. Dit publiceerde professor Sandra Chapman en haar groep van de University of Warwick in Engeland in de Geophysical Research Letters.

Zonnecyclus

Zoals bekend heeft de zon een activiteitscyclus van gemiddeld 11 jaar. In die periode neemt bijvoorbeeld het aantal zonnevlekken toe tot een maximum en daarna weer af. Terwijl de cyclus elke keer van minimum naar maximum en weer naar minimum gaat verschilt de duur en de grootte van de activiteit per cyclus.

Lees meer