40ste verjaardag van UoSAT-1 (OSCAR 9)

Ontwikkelteam UoSAT-1

Op 6 oktober jongstleden was het precies 40 jaar geleden dat een Delta-raket de satelliet UoSAT-1 (OSCAR 9) in een baan om de aarde bracht. Na 8 jaar trouwe dienst, 6 jaar langer dan verwacht, verbrandde de satelliet op 13 oktober 1989 in de dampkring.

De UoSAT-1 heeft een bijzondere geschiedenis en zou nooit bestaan hebben zonder de gedrevenheid van initiatiefnemer Martin Sweeting (G3YJO). Ter gelegenheid van de 40ste verjaardag publiceerde het Britse Surrey Satellite Technology Ltd (SSTL) hier een uitvoerig artikel over.

Lees hier een Nederlandstalige samenvatting van dat verhaal.

UoSAT-1: over vindingrijkheid, teamwork en gunsten

Op luchtmacht basis Vandenberg in California werd 40 jaar geleden, op 6 oktober 1981, de UoSAT-1-satelliet vanaf een Delta-raket gelanceerd. Deze satelliet was ontworpen en gebouwd door Dr. Martin Sweeting (G3YJO) en een klein team van wetenschappers op de Universiteit van Surrey. De UoSAT-1 beschikte over de eerste moderne microcomputer in de ruimte die herprogrammeerbaar was. Uitgerust met een CCD-camera en een “Digitalker” (spraaksynthesizer) konden duizenden radioamateurs, scholen en universiteiten de berichten van de satelliet decoderen en analyseren.

Hoe het allemaal begon…

Als student aan de Universiteit van Surrey in 1975 interesseerde Martin zich al voor amateurradio. Zijn eerste experiment was het volgen van een Russische weersatelliet. De tracking gebeurde eerst manueel, maar met vindingrijkheid en brutaliteit wist Martin al snel een automatisch draaibare geschutskoepel bij de Royal Navy te regelen en op de Universiteit te plaatsen. En de eerste plannen om een eigen satelliet te bouwen, begonnen vorm te krijgen.

Schijnbaar houtje-touwtje-werk…

Met advies en onderdelen van AMSAT (USA, Duitsland en Hongarije), diverse bedrijven en onderzoekslaboratoria, en zelfs een donatie van Ralf Benjamin, een gastdocent aan de universiteit, kon het avontuur echt beginnen. Met wat MDF-platen en plastic werd in een hoekje van het onderzoekslab van de universiteit een zogenaamde “clean room” ingericht. Door een stofzuiger andersom aan te sluiten, creëerden ze de overdruk. De vakkundig met de hand gebouwde satelliet onderging een uitgebreide vibratietest in de kofferbak van Martins auto. Een betere vibratietest bleek echter noodzakelijk. Martin lukte het om een echte vibratietest bij Britisch Aeraospace (BAE Stevenage) uit te laten voeren. Goddard Space Flight Centre voerde de magnetische kalibratie gratis uit. Met een gewicht van 52 kg en afmeting van 0.74 x 0.42 x 0.42 m, was UoSAT-1 klaar om de ruimte in te gaan.

UoSAT-1 live in space…

Met de nodige overtuigingskracht en daarnaast nog wat hulp van AMSAT-US wist Martin de UoSAT-1 de ruimte in te krijgen. Uiteindelijk mocht de satelliet zelfs gratis mee als secundaire vracht bij de lancering van een NASA-satelliet. Op 6 oktober 1981 bracht een Delta-raket de U0SAT-1 op 530km hoogte in een baan om de aarde. Het uploaden van commando’s gebeurde eerst handmatig middels acht schakelaars. Binnen een jaar verving men het “systeem” echter door homecomputers en oude monitoren, waardoor het allemaal wat sneller ging. De eerste bevindingen zagen er veelbelovend uit. Helaas gooide een foutje van een operator roet in het eten. Hij activeerde beide zendkanalen gelijktijdig, waardoor de ontvangstmodules blokkeerden. Door een gunst van Stanford USA werd met hun VHF-zender van 3 Megawatt het hele systeem weer gedeblokkeerd. Nu konden duizenden amateurs en scholen met eenvoudige apparatuur weer de AFSK-, ASCII-, RTTY- en “Digitalker”-signalen ontvangen op 145.825 MHz.

Van DIY naar professionals…

Acht jaar lang kon men gebruikmaken van deze satelliet. Terwijl de satelliet op 13 oktober 1989 de atmosfeer binnenkwam en verbrandde boven de Indische Oceaan, bleef ze tot het laatste moment data zenden. De satelliet zou 2 jaar actief zijn, maar hield het maar liefst 8 jaar vol in de ruimte. Het project kostte welgeteld $38.000,-, een bedrag dat tegenwoordig de lanceringskosten zelfs niet zou dekken…

De filosofie en pioniersgeest die ontstaan zijn bij het ontwerpen van deze satelliet, staan nog steeds voor de visie van het in 1985 door universiteit opgerichte bedrijf SSTL. De afgelopen 40 jaar brachten ze met 40 lanceringen vanaf 9 locaties al 71 satellieten in omloop. Daarnaast geven ze trainingen aan landen om zelf een satelliet te kunnen bouwen.

Meer informatie