Maakt je antenne geluid? Gebruik een touw!

In de meeste gevallen vinden radioamateurs het prettig wanneer hun antenne resoneert, want een resonerende antenne is meestal ook een efficiënt werkende antenne. Dan hebben we het wel over elektrische resonantie en niet akoestisch resonantie. Want dat laatste kan flink overlast veroorzaken, zelfs gevaarlijke situaties. Gelukkig is er een doeltreffende en goedkope manier om een antenne uit akoestische resonantie te houden; touw.

Zoemende, brommende, dreunende of fluitende antenne

Veel radioamateurs kennen het verschijnsel van de akoestische resonerende installatie wel. Een zoemende, brommende dreunende of fluitende antenne of antennemast. Zeker vervelend als je antenne(mast) op het dak van je huis staat, of tegen de gevel van je huis is bevestigd. Want het geluid wat die resonantie veroorzaakt, kan behoorlijk hinderlijk zijn. Diezelfde resonantie kan er ook voor zorgen dat niet goed geborgde bouten en moeren los trillen. Resonantie van je antenne-installatie is dus niet alleen hinderlijk maar kan ook gevaarlijk zijn.

De bron aanpakken

In de praktijk worden allerlei middelen gebruikt om die trillingen te dempen. Een mast wordt met trildempers op een voet bevestigd, op rubber tuintegels geplaatst of in muurbeugels geklemd met rubber blokjes. Maar dat is alleen symptoombestrijding, terwijl de aanpak van de bron veel doeltreffender, makkelijker en een stuk goedkoper is. Daarom is het goed om te weten wat nu eigenlijk de oorzaak van die resonantie is.

Kármán Vortex

Wanneer lucht langs een voorwerpt stroomt, ontstaat er op de achterzijde van dat voorwerp onderdruk. In die onderdruk ontstaat turbulentie. Luchtwervelingen die je ook in de kielzog van een vliegtuig of schip ziet. Die wervelingen worden ook wel de “Wervelstraat van Von Kármán”, ook wel de “Kármán Vortex Street” genoemd.

De Kármán Vortex Street achter een cilindrisch voorwerp. Bron: Wikipedia.org.

Een beruchte herriemaker

Luchtwervelingen brengen trillingen teweeg met een bepaalde frequentie. Als die frequentie de mechanische resonantiefrequentie van het voorwerp bereikt, gaat het voorwerp meetrillen, wat het geluid nog verder versterkt. Dat kan in principe bij elk object gebeuren, maar ronde objecten (zoals de cilindrische vorm van een buis) zijn beruchte herriemakers. Laat stalen en aluminium buizen nu populair zijn als constructievorm voor antennes en antennemasten. Dat maakt de gemiddelde antenne-installatie behoorlijk vatbaar voor akoestische resonantie.

Formule 1-achtige spoilers

Willen we het probleem bij de bron aanpakken, dan moeten we voorkomen dat luchtwervelingen kunnen ontstaan. Nu kun je allerlei gestroomlijnde vormen gebruiken voor je antenne-installatie, maar dat is natuurlijk allesbehalve praktisch. Dus moeten we wat aan de vorm van de constructie doen om luchtwervelingen te voorkomen. Dat hoeven geen fancy Formule 1-achtige spoilers, conduits, of diffusers te zijn. Het tegengaan van antenne geluid kan namelijk heel simpel.

Draaitrap rondom een schoorsteen

Een hele effectieve methode om luchtwervelingen achter een cilindrisch object te voorkomen, is door er een spiraal omheen te draaien. Die spiraal die zorgt ervoor dat de lucht achter het voorwerp niet meer gaat wervelen zoals in de Kármán Vortex Street. Grote constructies worden op die manier beschermd. Zie je een draaitrap rondom een grote schoorsteen of hoge silo? Grote kans dat die niet alleen gemaakt is om als trap te dienen, maar ook om luchtwervelingen te voorkomen.

Dubbele spiraal rondom een schoorsteen.

Touw van Action

Omdat ik met mijn verticale antenne (welke op het dak van een slaapkamer staat) behoorlijk wat problemen qua resonantie had bij windkracht 6, heb ik die beproefde methode van de spiraal zelf toegepast. Daarvoor heb ik 4 mm touw van Action gebruikt. Die is geschikt voor buitengebruik en ook nog verkrijgbaar in modieuze kleuren. Dat touw heb ik als een spiraal rondom de vertical gewonden en elke meter vastgezet met een bundelbandje. Nu kun je in principe elk soort touw of koord gebruiken, als het maar dik genoeg is. Het is wel beter als het bestand is tegen UV, anders vergaat het touw op den duur.

Action touw rondom de vertical gewikkeld tegen antenne geluid.

De antenne is sindsdien muisstil

Het resultaat mag er zijn, want de antenne is sindsdien muisstil en dat voor nog geen twee euro voor de klos touw van 20 meter. Ondanks dat het koord wel wat water vasthoudt na een regenbui, heb ik geen noemenswaardige verschillen gemeten in de prestatie van de antenne, laat staan een verandering in SWR.

73

Jean-Paul Suijs PA9X


Waarom lid worden van de VERON?