Propagatienieuws – week 49 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: De MUF zal variëren tussen 10 MHz en.. ;
- Tropo: De zonneflux zal de komende dagen rond de 175 blijven;
- Sporadische-E: nog zwakke Sporadische-E;
- Meteoorscatter: De komende week staat in het teken van meteoren;
- Auora: Kp-index te laag voor aurora;
- EME: De declinatie van de maan stijgt.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De zon was deze week matig actief en de geomagnetica meestal rustig. Dit betekende dat er goede DX-condities waren op zowel de lagere als de hogere banden. We naderen echter de winterzonnewende, wat betekent dat de daglichtperiode beperkt is en de banden boven 21 MHz maar beperkt open zijn. Voor 28 MHz is dat momenteel ongeveer acht en een half tot negen uur; voor 21 MHz een uur langer. Volgens de Koninklijke Sterrenwacht van België (WDC-SILSO) overtreffen de zuidelijke zonnevlekken momenteel de noordelijke zonnevlekken met een verhouding van 4:1. Dit is al de zesde maand op rij waarin het zuiden het noorden duidelijk overtreft. De zonnevlekken zijn heel ongelijk verdeeld over de twee hemisferen van de zon. Zonnefysici noemen dit fenomeen de “Gnevyshev kloof”: het zonnemaximum op het noordelijk halfrond van de zon kan tot twee jaar verschillen van het zonnemaximum in het zuiden. Het is daarom mogelijk dat het vorige maximum in augustus of oktober 2024 wordt herhaald met een zonnefluxindex van meer dan 300 eenheden.
Een gesprongen leiding en de daaropvolgende overstroming in het Joint Science Operations Centre van Stanford University hebben aanzienlijke schade veroorzaakt aan de dataservers. De reparaties zullen niet voor 2025 klaar zijn. Als gevolg daarvan is er geen toegang tot de gegevens en zonnebeelden van NASA’s Solar Dynamics Observatory, dat al 14 jaar lang elke 10 minuten betrouwbare hogeresolutiebeelden van onze ster in verschillende golflengten levert – meer dan 1 terabyte aan gegevens per dag. De seismologische metingen van het GONG-netwerk zijn ook offline. Desondanks vullen veel ervaren amateursterrenkundigen over de hele wereld de leemte op en maken elke dag beelden van de zon.
Tip PE2BEN: Voor toekomstig onderzoek aan de zon heeft ESA een nieuwe missie gepland. Een korte video hierover is via deze link op internet te vinden.
HF Propagatie vooruitzichten
Momenteel worden er geen CME’s verwacht die de baan van de aarde kruisen. De zonneflux zal de komende dagen rond de 175 blijven, met een opwaartse trend tegen het einde van volgende week. De MUF zal variëren tussen 10 MHz aan het eind van de nacht tot circa 40 MHz rond het middaguur. Het aardmagnetisch veld zal meestal rustig zijn met een Kp-index tot 3, met uitzondering van 9/10 december. Dan neemt de zonnewind wat toe als gevolg van een coronaal gat op het noordelijk zonnehalfrond. Dit zou dan de propagatieomstandigheden op de lagere banden (160/80/60 m) moeten beperken.
VHF en EME
Tropo
Zondag zal een uitloper van een De zonneflux zal de komende dagen rond de 175 blijven tussen Schotland en Noorwegen. Met name de noordelijk gelegen stations kunnen in de daaropvolgende dagen nog profiteren van gematigde tropo als het gebied doorschuift richting Oostzee. Kansen op neerslag en daarmee regenscatter blijven beperkt.
Sporadische-E
Afgelopen vrijdagmiddag was er weer een grote 50 MHz F2 opening naar Noord-Amerika, dus blijf waakzaam als je na de lunch in de shack bent en de Kp-index onder de twee is. Op sommige dagen laat het f0Es spoor op Propquest zien dat er nog zwakke Sporadische-E optreedt. Met de toename van de meteoren is ook te verwachten dat het winter sporadische E seizoen op 6m weer merkbaar wordt.
Aurora
In de komende dagen is de Kp-index te laag voor aurora. Het blijft voor deze propagatievorm een kwestie van de zonneactiviteit goed in de gaten houden.
Meteoorscatter
De komende week staat in het teken van meteoren, want de grote Geminidenregen duurt de hele maand en bereikt zijn hoogtepunt op donderdag 14 december. Met een piek zenit-uurfrequentie (ZHR) van 150 is het een van de meest actieve en betrouwbare van de jaarlijkse buien. Andere kleinere meteoorstromen zijn ook in het spel, dus controleer de meteorscatterfrequenties op 144, 50 MHz. en 70 MHz. waar digimodes MSK144 en FSK441 de activiteit zullen domineren.
EME
De declinatie van de maan stijgt weer en wordt maandag positief. Met dalende padverliezen als we perigeum naderen op donderdag is het een goede week voor EME. 144 MHz hemelruis is de hele week laag.
.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON