Propagatienieuws – week 41 2024
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: solarfluxindex van 215 verwacht;
- Tropo: tropo condities richting Oostzee.;
- Sporadische-E: Geen info;
- Meteoorscatter: vooruitzichten zijn ook goed met in oktober;
- Auora: komende paar dagen KP-index van 3 tot 4 verwacht.
- EME: declinatie van de maan nog steeds negatief.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen week bleken uitersten in propagatie elkaar snel te kunnen opvolgen. Maandag was een top dag voor DX, en afgelopen dagen leek bijna een perfect storm door zonnevlammen en coronale massa-ejecties (CME’s), plus een snelle zonnewind en een hoge Kp-index. Op 5 oktober was al duidelijk dat een reeks CMEs op weg was naar de aarde, waaronder één als gevolg van de X9 flare op de donderdag ervoor. Hierdoor liep de Kp-index dinsdag op tot 6 bereikte en er poollicht werd waargenomen in het noorden van het land. De MUF3000 daalde van waarden boven 40 MHz tot onder 20 MHz. De 20 m-band ging pas laat in de ochtend open en de 17 m-band vertoonde ook problemen. 15 m, 12 m en 10 m waren gesloten. Nieuwe X-klasse zonnevlammen leidden tot geomagnetische stormen op donderdag en vrijdag (10/11 oktober). Op woensdag waren er zelfs twee X flares: een X1.8 (09/0156 UTC) van AR3848, met een stralingsstorm (S3) tot gevolg, en een X1.4 flare (09/1547UTC) van AR3842. In een gedetailleerde persconferentie waarschuwde de NOAA voor een zware magnetische storm, met name in verband met de X1.8 flare, die zich precies in de richting van de aarde bevond. Nadat het schokfront de ACE-satelliet had bereikt, reageerden de magnetometers ongeveer drie kwartier later met piekwaarden van K 8 en meer. Bovendien veroorzaakte deze vlam een zonnestralingsstorm, een zogenaamd protongebeuren, dat de signaalpaden boven de poolgebieden tot 15 MHz afsloot en ze daarboven ernstig verstoorde. Als gevolg hiervan werden de propagatieomstandigheden op de korte golf ernstig verstoord (zie ook https://kp.gfz-potsdam.de/fileadmin/kp-archiv/png/2024-10-12.png ).
HF Propagatie vooruitzichten
Voor de komende dagen wordt een solarfluxindex van 215 verwacht maar met een wat dalende trend. De activiteit van regio 3848-gebied is nu verzwakt, maar er zijn nog wat na-ijlende effecten van de CME die door de X1.8 flare werd veroorzaakt. De zonnewind blijft nog wat verhoogd en dat geldt ook voor de Kp index van 3 tot 4. Als er geen nieuwe M of X klasse zonnevlammen bij komend dan kan de propagatie zich herstellen tot de gewenste herfstcondities waarbij de MUF na zonsopkomst snel boven de 30 MHz komt. Dit betekent dat alle bovenste banden overdag weer open zijn. 15 meter blijft bruikbaar tot ongeveer 20 uur UTC, 20 meter tot ver in de tweede helft van de nacht. Het is echter zeker dat er nieuwe zonnevlammen en CME’s zullen komen, het is alleen nog niet bekend wanneer.
Ter visualisatie nog de Helio4 plots van GeoSphere Austria van deze en vorige zaterdag. Het verschil kan bijna niet groter.
VHF en EME
Tropo
De huidige periode van onbestendig weer zal de komende week waarschijnlijk een paar keer omslaan naar hogedruk. Zondag is daardoor boven solarfluxindex van 215 verwacht te verwachten. Maandag ontstaat langs de kust richting Normandië een strook met verhoogde tropo condities dat zich in de dagen erna flink uitbreidt en opschuift richting Oostzee. De neerslag die in komende week af en toe zal valt biedt kansen voor regenscatter.
Voor onze regio buiten bereik, maar wel interessant is de post van EI7GL over een trans equatoriale propagatie verbinding op 144 MHZ tussen Spanje en St. Helena op 25 september j.l. Afstand circa 6100 km. https://ei7gl.blogspot.com/2024/09/6100km-tep-contact-on-144-mhz-band.html
Sporadische-E
Geen info.
Aurora
Afgelopen donderdag en vrijdag schoot de Kp-index omhoog tot boven 8 zodat er naast zichtbaar noorderlicht ook veel aurora propagatie mogelijk was. Voor de komende paar dagen wordt echter een KP-index van 3 tot 4 verwacht. Het blijft in het zonnevlekkenmaximum een kwestie van de activiteit op de zon goed in de gaten houden.
Meteoorscatter
De vooruitzichten voor meteorscatter zijn ook goed met in oktober een aantal nuttige meteoorbuien. Terwijl 50 en 70 MHz het beste zijn voor de MS, is 144.360MHz in MSK144 een veel gebruikte frequentie. En als het een buienpiek is, 144.200 MHz, het SSB MS oproepkanaal, om te zien wat er in de buurt is.
EME
Voor EME-operators is de declinatie van de maan nog steeds negatief, maar tegen dinsdagavond wordt deze positief. Padverliezen dalen naar het minimum bij perigeum op donderdag de 17e. We hebben dus toenemende piekmaanhoogtes en langere maanvensters met het laagste verlies voor de komende week. 144MHz hemelruis is laag voor de rest van de week.
Tip: Op 9 oktober 2024 heeft Roger Harrison VK2ZRH een presentatie getiteld ‘Factors Affecting F-layer Propagation at 50 MHz as Solay Cycle 25 peaks’ voor de Madison DX Club. In de video kijkt Roger naar de huidige zonnevlekkencyclus en het potentieel voor sommige F2-laag en Trans-Equatorial Propagation (TEP) paden. De presentatie is o.as. bereikbaar via de blogspot van EI7GL https://ei7gl.blogspot.com/2024/10/video-factors-affecting-f-layer.html
.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl
VERON