Propagatienieuws – week 4, 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Vooruitzichten voor de lagere kortegolfbanden zijn minder rooskleurig ;
- Tropo: Verhoogde tropo zich zondag meer tussen Schotland en de Baltische staten;
- Sporadische-E: 11 januari bracht een welkome winter Sporadiche-E opening;
- Meteoorscatter: Rustige periode met slechts een kleine opleving;
- Aurora: Een kwestie van de zonneactiviteit in de gaten houden ;
- EME: Maanvensters worden korter en piekmaanhoogtes dalen.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
De Solar Flux Index (SFI) schommelde dagenlang rond de 160 voordat hij kort voor het weekend de 200 grens doorbrak. Terwijl de zonnevlamactiviteit halverwege de week afvlakte op het niveau van een C-vlam, waren er alleen al van vrijdag op zaterdag acht M-vlammen. De lage zonneactiviteit was gunstig voor de lagen banden. VK6LW is gehoord op 1822 kHz vanuit West-Australië bij zijn zonsopgang om 21:12 UTC, net als DU7ET in de Filippijnen om 22:00 UTC. Januari is een geweldige maand voor 160 m. Volgens de Space Weather Observers van de US Air Force [1] is een SFI van 235 en meer komende week mogelijk. Er kunnen daarom goed bezette kortegolfbanden tussen 21 en 29 MHz worden verwacht
HF-vooruitzichten
De vooruitzichten voor de lagere kortegolfbanden zijn minder rooskleurig. Ondanks talrijke M-flare uitbarstingen zijn er geen coronale massa-ejecties die richting aarde komen. Er bevindt zich momenteel echter een groot coronaal gat in het centrum van de zon, waarvan de hogesnelheidsstroom met pieksnelheden van 600 kilometer per seconde onrust veroorzaakt in het magnetische veld van de aarde. Tegen het einde van de week waren er herhaaldelijk actieve intervallen (Kp = 4-5). Voor de korte termijn wordt een iets lagere Kp-index van 3 tot 4 verwacht maar wel met een 70% kans op kleinere radio black-outs. Het zou dus een bewogen weekend kunnen worden. Drie zonnevlekken die naar de aarde gericht zijn (AR3959, AR3961, AR3964) vertonen onstabiele magnetische velden. NOAA schat de kans op nog meer M-zonnevlammen op 70 procent, en 30 procent voor X-klasse vlammen. Dit verhoogt ook het risico op coronale massa-ejecties (CME’s) gericht op de aarde en dus op magnetische stormen. Samenvattend kunnen we verwachten dat de MUF zal variëren tussen 10 MHz in de nacht tot circa 35 MHz rond het middaguur. 18 MHz gaat rond zonsopgang open (0732 UTC); rond zonsondergang (1611 UTC) gaat 27 MHz dicht en 24 MHz twee uur later. [1] https://www.swpc.noaa.gov/products/usaf-45-day-ap-and-f107cm-flux-forecast
Tip: De International Union of Radio Science URSI.org publiceert regelmatig Radio Science Letters. O.a. een wetenschappelijk artikel over de Post-event Analysis of the 9 February 2024 X-Flare. https://www.ursi.org/Publications/RadioScienceLetters/Volume6/RSL24-0016.pdf
VHF en EME
Tropo
Het hogedrukgolf bij de Balkan heeft heeft in de afgelopen dagen een positief effect gehad met verhoogde en deels sterke tropo in Noord-West Europa met uitlopers naar Spanje en Portugal en zelfs verder naar Madeira Dit heeft laten zien hoe effectief lange zeekanalen kunnen zijn rond de rand van hogedrukgebieden De weerpatronen schuiven wat naar het oosten en daarmee focust de verhoogde tropo zich zondag meer tussen Schotland en de Baltische staten. Na het weekend valt alles weer terug naar normaal. Later in de week komt ook weer neerslag in beeld met wat mogelijkheden voor regenscatter.
Sporadische-E
Zaterdag 11 januari bracht een welkome winter Sporadiche-E opening op 50 MHz naar Polen, en vervolgens de Balkan, die ongeveer drie en een half uur duurde vanaf 12.00 UTC. Op 14 januari 2025 was er ook een opening in Noord-Amerika. Deze was een beetje ongewoon omdat hij plaatsvond tijdens de uren van duisternis en de maximale bruikbare frequentie (MUF) maar liefst 107,7 MHz bedroeg. [ https://ei7gl.blogspot.com/2025/01/winter-sporadic-e-opening-on-fm-band-in.html ]
Aurora
Voor aurora blijft het een kwestie van de zonneactiviteit in de gaten houden, maar de eerste dagen is de Kp-index waarschijnlijk te laag. Over het algemeen is de lente echter een betere tijd, dus het is nog even wachten.
Meteoorscatter
Voor meteorscatter komen we in een rustige periode met slechts een kleine opleving door de Gamma Ursae Minoriden met het maximum op zaterdag 18 januari 2025.
EME
De declinatie van de maan is positief en wordt deze zondag negatief. Maanvensters worden korter en piekmaanhoogtes dalen. Padverliezen blijven toenemen naarmate we het hoogste punt op dinsdag naderen. 144MHz hemel ruis is laag de hele week.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON