Propagatienieuws – week 25 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: Luister ook bij slechte voorspellingen toch naar de banden!;
- Tropo: Voor onze regio betekent dit vooral onstabiele tropo;
- Sporadische-E: Een toenemende kans op Sporadische-E;
- Meteoorscatter: Nog wat meteorscatter over moeten zijn…;
- Aurora: Kp-Index vermoedelijk weer op 6…;
- EME: De declinatie, die laag was, begint nu te dalen…
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Afgelopen week konden we een langzame maar gestage stijging van de zonneflux waarnemen, van 115 naar 143. Alleen op vrijdagavond was er een M-klasse uitbarsting op de zon. De curve van de geomagnetische activiteit was de afgelopen dagen aanzienlijk dynamischer doordat de zonnewind uit een coronaal gat het aardmagnetisch veld verstoorde. De propagatie was matig. Aan het begin van de week opende zich nog de 15 m-band. Maar op dinsdag en de dagen daarna kwam de MUF voor de sprongafstand van 3000 km amper boven 18 MHz. Vroeg in de ochtend van vrijdag raakte een coronale massa-ejectie de aarde en veroorzaakte een geomagnetische storm van klasse G3 (k=7). De MUF daalde daardoor tot 6 MHz. De banden leken gedeeltelijk uitgeschakeld. In de nacht van vrijdag op zaterdag kon er in het noorden van het land noorderlicht fotografisch worden waargenomen. Zaterdagochtend was de situatie alweer iets verbeterd. Het coronale gat CH57 heeft inmiddels een positie bereikt die gericht is op de aarde, zodat we hoogstwaarschijnlijk nog tot maandag rekening moeten houden met invloed van zonnewinden. De Kp-index zal met name in de avond en nacht oplopen tot 5 of 6 met een lichte tot matige geomagnetische storm. Daarna zou de situatie iets moeten verbeteren. De zonneflux zal naar verwachting licht dalen naar 130. De 15 m-band de komende week niet elke dag open zijn, maar de 20 m-band biedt op ongestoorde dagen 24 uur per dag DX – 30 en 40 meter daarentegen vooral aan het begin en einde van de dag en in de eerste nachtelijke uren. Op 10 meter blijft sporadische E te verwachten.
HF-vooruitzichten
Het is moeilijk om de verdere ontwikkeling van de zonneflux te voorspellen. Momenteel zijn er negen zonnevlekkengebieden aan de zichtbare kant van de zon. AR4107 in het zuidwesten is de meest complexe regio, met twee grote en sterke vlekken met tegengestelde polariteit. Deze nadert echter de randzone. AR4105 is weliswaar de grootste regio, maar vertoont een lichte afname, evenals de complexe regio AR4110. De overige zijn vrij klein en magnetisch eenvoudig geconfigureerd. De propagatieomstandigheden zouden zich de komende week dus enigszins moeten herstellen. Luister ook bij slechte voorspellingen toch naar de banden! Er zijn altijd wel eens onverwachte openingen. Zo hadden HB9NBG en HB9FZC de afgelopen weken, zelfs bij ongunstige voorspellingen, in SOTA-modus verbindingen op 20/17 m in CW met de VS, meerdere JA’s op 17 m in CW en VK6 in SSB – met slechts 10 watt zendvermogen op een draagbare verticale antenne.
VHF en EME
Tropo
In de komende dagen verschijnt een hogedrukgebied bij Normandië. Voor onze regio betekent dit vooral onstabiele tropo met soms kleine kortdurende gebieden met wat betere condities. Houd er echter rekening mee dat tijdens de hete zomerdagen de inversieomstandigheden en troposferische omstandigheden ’s nachts beter zijn en tegen het midden van de ochtend meestal afnemen. Wat oostelijk van Nederland worden onweersbuien verwacht zodat er mogelijkheden zijn voor regenscatter op de GHz banden.
Sporadische-E
De hoge zomerse omstandigheden hebben geleid tot een toenemende kans op Sporadische-E, met name bij digitale modi, waarbij DXmaps.com grafieken op de meeste dagen veel paden laten zien. Op 6m gaat het soms met meerder hops ook naar Noord-Amerika. Op 11 juni is er een mooie opening geweest op 2m met o.a. 3700 km paden tussen Madeira en Griekenland. Ook vanuit Nederland is CT9ACF gespot. [ https://ei7gl.blogspot.com/2025/06/3700km-opening-on-144-mhz-band-between.html bevat een uitgebreide analyse van deze opening ] Veel van deze paden houden mogelijk verband met turbulentie die wordt veroorzaakt door straalstromen in het weergedeelte van de atmosfeer. Deze sturen atmosferische zwaartekrachtgolven omhoog, die invloed hebben op de E-regio. Het is dit verband met specifieke weersverschijnselen dat Sporadische-E in geografische zin sporadisch maakt. Als dat zo is, bevinden de straalstromen zich de komende week voornamelijk boven de noordelijke rand van Europa. Dit suggereert een grotere kans op paden naar Scandinavië, met minder opties naar het zuiden om paden naar de Middellandse Zee en de Balkan te ondersteunen. In ieder geval is juni het hoogseizoen voor sporadische E
Aurora
De G3 geomagnetische storm van afgelopen vrijdag heeft veel aurorasignalen opgeleverd, die ook in Zuid Limburg op 2m goed te horen waren. In de nacht van zaterdag op zondag komt de Kp-Index vermoedelijk weer op 6 en wordt het opnieuw opletten voor aurora.
Meteoorscatter
De meteorscatter zal zijn versterkt door twee buien op 7 en 8 juni en aangezien het brede pieken waren, zou er nog wat meteorscatter over moeten zijn om ons de komende week door te helpen.
EME
Voor EME neemt de ruis in de lucht af. De declinatie, die laag was, begint nu te dalen. De maanvensters en piekhoogte verbeteren dus. De EME-omstandigheden worden vandaag, 15 juni, als slecht tot matig beoordeeld, maar zijn vervolgens goed op 21 en 22 juni.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON
VERON