Propagatienieuws – week 20, 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: DX geconcentreerd op de 30 tot 15 meter banden;
- Tropo: tropo op korte termijn niet gunstig;
- Sporadische-E: waargenomen op 6 en 10 meter;
- Meteoorscatter: verhoogde meteoorinput voor de komende week;
- Aurora: Geen info deze week;
- EME: padverliezen zijn maximaal, maar nemen af…..
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Een jaar geleden zaten we midden in een extreem zware geomagnetische storm als gevolg van Actieve Regio 3664. [ zie ook https://www.rfseminar.nl/uitzending-gemist/ nov 2024 ] Inmiddels zijn er 420 nieuwe regio’s op de zon gepasseerd. Afgelopen week had alleen wat kleinere zonnevlammen tot de C-klasse. Ruimteweeranalisten categoriseren zonneactiviteit aan de hand van het aantal en de sterkte van de zonnevlammen. Als er een X-vlam is, betekent dit dat de “zonneactiviteit hoog is”. Als er echter geen zonnevlammen en geen CME’s zijn, dan is de zonneactiviteit laag of rustig. Deze dagen publiceerde spaceweather.com beelden van een prachtige tornado op het oppervlak van de zon [https://spaceweathergallery2.com/full_image.php?image_name=David-Wilson-20250507-V-promi-50ms_1746645126.gif ] Maar zo’n tornado op de zon is gewoon geen zonnevlam. De zonneflux varieerde tussen 150 en 160, waarbij het aantal zichtbare actieve regio’s aanzienlijk is geslonken. Trend voor de zonneflux is dalend naar 125. Alleen het actieve gebied 4079 heeft een uitzonderlijk grote hoofdvlek (tien keer diameter van de aarde). Totdat dit grote actieve gebied na dit weekend uit ons gezichtsveld verdwijnt, bevindt het zich in een positie waarin coronale massa-ejecties die erdoor worden veroorzaakt een sterke invloed zouden hebben op het magnetische veld van de aarde en de ionosfeer.
HF-vooruitzichten
De aanhoudende zonnewind van het coronale gat CH46 laat de geomagnetische omstandigheden nog steeds niet tot rust komen. Daarom moeten we ook in het weekend geïsoleerde actieve intervallen verwachten – maar de geomagnetische omstandigheden zullen in de komende dagen wat tot rust komen (Kp 0-3). Bijgevolg is DX geconcentreerd op de 30 tot 15 meter banden, met signalen die over het algemeen niet zo sterk zijn. Zes weken voor de zonnewende en dus de langste dag van het jaar, is het geen wonder dat de ionosfeer al zeer zomers gedrag vertoont: 10 meter gaat slechts af en toe open, de MUF bereikt 21 tot 25 MHz ’s middags, afhankelijk van de magnetische onrust. De typische zomerdemping overdag is al duidelijk merkbaar. In de nacht blijft de 30 meter-band meestal open, 20 meter af en toe.
VHF en EME
Tropo
Een hogedrukgebied boven Scandinavië voert voorlopig droge lucht aan uit het zuidoosten. Aangezien de waterdamp in de lucht een flinke invloed heeft op de brekingsindex zijn de vooruitzichten voor tropo op korte termijn niet gunstig. Tegen woensdag verandert dat en zijn boven de Noordzee verhoogde condities te verwachten richting Schotland. Soms komt dit door meer vocht onder de temperatuurinversie, dus hoewel de meer bewolkte gebieden koel zijn geweest, hebben ze het waarschijnlijk beter gedaan voor tropo. Dit komt door de verbeterde kwaliteit van de inversie, die beter presteert als er een groot vochtcontrast overheen ligt, zoals bij deze wolkenlagen.
Anders vinden we dat de betere condities worden veroorzaakt door nachtelijke afkoeling, waarbij een lage inversie wordt gevormd dicht bij de grond die de neiging heeft om in de loop van de ochtend te verdwijnen als de zon het opwarmt. Bij gebrek aan neerslag is er ook weinig te verwachten van regenscatter.
Sporadische-E
De eerste Sporadische-E openingen zijn in ieder geval waargenomen op 6 en 10 meter. Dit geeft hoop op meer. De sporadische-E-band openingen in juni 2022 zijn nog goed in het geheugen gegrift, met talrijke verbindingen boven 21 MHz als gevolg van een sporadische-E-regio die dagenlang de condities domineerde op de hogere banden tot 50 MHz en hoger. Het was soms zo stabiel dat het de ruimtegolf afschermde van het F-gebied. Op 12 en 10 meter waren er merkbaar stabiele korte-skipomstandigheden met luide Europese signalen, terwijl er in de 6 m-band bijna dagelijks meerdere skips waren en soms koppeling tussen de sporadische E- en F2-gebieden. Dit betekende dat je in de 6 m-band ’s avonds tot bijna middernacht een vrij stabiele golfgeleider naar Noord-Amerika kon gebruiken en veel luide Amerikaanse stations kon loggen. De band gonsde van de DX-signalen – een opvallend hoogtepunt van het 2022 sporadische-E-seizoen. Het Sporadische-E seizoen loopt meestal van mei tot half september en de dagelijkse straalstroomblogs zijn begonnen op www.propquest.co.uk . Zoals gewoonlijk biedt het hoofdseizoen twee periodes van activiteit, een in de ochtend en de tweede van laat in de middag tot in de avond. Onthoud dat Es niet gegarandeerd is omdat het van veel factoren afhangt, maar jetstreams helpen en deze worden op de kaarten van de website getoond. Gebruik de kaartclusters om uit te zoeken waar activiteit begint op 10m en volg het dan in frequentie via de lagere VHF-banden.
Aurora
Geen info deze week.
Meteoorscatter
De Eta Aquarïden meteorenregen piekte vorige week. In de afnemende staart van activiteit, samen met andere kleinere buien, zou dit een verhoogde meteoorinput moeten houden voor de komende week.
EME
EME-padverliezen zijn maximaal, maar nemen af na het hoogste punt op vrijdag 9 mei. De declinatie van de maan is negatief en bereikt komende donderdag het minimum, dus we zullen zeer korte maanvensters en lage piek elevatie hebben. 144MHz hemelruis is matig, toenemend tot hoog tegen aanstaande vrijdag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON