Propagatienieuws – week 18, 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: goede DX-omstandigheden in de 12 en 10 m-banden;
- Tropo: tussen Ierland en Spanje ontstaat een gebied met sterke tropo;
- Sporadische-E: serieus gaan nadenken over het komende Sporadische-E-seizoen;
- Meteoorscatter: is het momenteel weer behelpen ;
- Aurora: komende dagen is dat ook niet te verwachten;
- EME: padverliezen zijn het laagst met perigeum op zondag.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Vorige week werd ons radioweer gekenmerkt door het enorme coronale gat CH34 op het zuidelijk halfrond van de zon, dat bijna 700.000 km lang is. Met snelheden van meer dan 600 km/s drukte de zonnewindstroom op het magnetische veld van de aarde. Dit resulteerde in kleine magnetische stormen van categorie G1. Dit had vooral een verstorend effect op de lagere banden. De situatie verslechterde in het midden van de week toen een co-rotating interaction region (CIR) ook het magneetveld van de aarde raakte. CIR’s bevatten magnetische velden die vergelijkbaar zijn met die van CME’s. De maximale bruikbare frequenties (MUF) fluctueerden sterk en gleden naar beneden tijdens de stormachtige fasen. De zonnefluxindex steeg in de loop van de week van 156 naar 170. De MUF kwam hierdoor hoger uit. Terwijl de MUF aan het begin van de week op sommige dagen niet hoger was dan 24 MHz, werd tegen het einde van de week de grens van 28 MHz soms overschreden. En in de nacht van vrijdag op zaterdag bleef zelfs de 20 m-band de hele tijd open.
HF-vooruitzichten
De chemische samenstelling in de ionosfeer nadert steeds meer zijn zomertoestand, wat betekent dat consistent goede DX-omstandigheden in de 12 en 10 m-banden voorlopig voorbij zijn tot de herfst. Het komende Sporadic E seizoen kan een kleine troost zijn. De vraag of er een tweede piek zal zijn in de 25e zonnevlekkencyclus kan op dit moment niet betrouwbaar worden beantwoord. Toch vrezen sommigen dat het maximum voorbij is. Dit komt omdat de dalende fase na een zonnevlekkenmaximum typisch wordt gekenmerkt door intense geomagnetische verstoringen zoals we die de afgelopen dagen hebben waargenomen. Voor de komende dagen wordt een zonnefluxindex van circa 170 verwacht met een Kp index tot 3. De effecten van het enorme coronale gat zijn langzaam aan het wegebben. We beginnen de nieuwe week dus met vrij goede DX-vooruitzichten.DE MUF zal daarbij variëren tussen 14 MHz in de nacht tot 28 MHz in de middag.
VHF en EME
Tropo
Door enkele hogedrukgebieden neemt de temperatuur in de komende dagen toe met weinig wind en geen neerslag (dus ook geen regenscatter). Aan de westrand van dat gebied ontstaat hierdoor tussen Ierland en Spanje ontstaat een gebied met sterke tropo, maar in onze regio komt het niet vel verder dat de kwalificatie redelijk.
Sporadische-E
Nu eind april overgaat in mei kunnen we serieus gaan nadenken over het komende Sporadische-E-seizoen. Een aarzelend begin is vaak te zien op 10m en 6m en zoals gewoonlijk zijn de digitale modi het beste voor zwakke gebeurtenissen. CW en SSB zijn net mogelijk in de sterkere openingen, vooral op 10m. De vuistregel is dat er meestal twee voorkeursperioden voor activiteit zijn, een in de ochtend en een tweede in de late namiddag en vroege avond. Aan het begin van het seizoen kan er echter veel spreiding zijn in de tijdstippen.
Aurora
Ondanks de zonneactiviteit van afgelopen week zijn er na 18 april geen aurora signalen meer gespot in de DX-clusters. Voor de komende dagen is dat ook niet te verwachten.
Meteoorscatter
Voor meteorscatter is het momenteel weer behelpen met willekeurige activiteit die meestal beter is in de vroege uren voor zonsopgang.
EME
EME padverliezen zijn het laagst met perigeum op zondag de 27e, en de declinatie van de Maan is positief en stijgend. Maanvensters zullen langer worden samen met de piek elevatie, en 144MHz hemelruis begint de week laag maar neemt toe tot matig naarmate de week vordert. Van zondag laat tot maandag vroeg staan de Zon en Maan dicht bij elkaar.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
VERON