Propagatienieuws – week 16, 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: afnemende zonneactiviteit verwacht tot 135 :
- Tropo: Tropocondities vallen daardoor terug tot normaal
- Sporadische-E:…sporadische-E uiteindelijk zijn opwachting maakt…;
- Meteoorscatter: wachten op de piek in de Lyriden van 22 april;
- Aurora: Kp-index bij of net boven de 5 gekomen;
- EME de declinatie van de Maan is negatief en daalt verder.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Een zonnevlekkenmaximum betekent kent ook minder goede dagen. De laatste keer dat de 10 m band stabiel en continu open was, was op 3 april. Dat was meer dan een week geleden. Sindsdien volgen de dagen een strikt zigzagpatroon: of het MUF bereikt de grens van 25 MHz en de 10 m-band gaat een paar uur open; dit was het geval op zondag, dinsdag en donderdag. Of het MUF-maximum blijft ruim onder de 25 MHz, zodat soms zelfs de 15 m-band hapert, zoals op de andere dagen. De zonnewindsnelheid lag tussen de 600-700 kilometer per seconde, wat halverwege de week een matige, G2, geomagnetische storm en zichtbaar poollicht op hogere breedtegraden. Dit wordt veroorzaakt door veranderende snelle zonnewind van coronale gaten en dus turbulentie in het aardmagnetische veld. Daarnaast zijn er jaarlijkse chemische veranderingen in de ionosfeer, waar zich al zomerse omstandigheden ontwikkelen. Enerzijds leidt dit tot langere bandopeningen, anderzijds worden 12 en 10 meter nu zeldzaam zodat de 15 meter band tot de herfst de rol van de hoogste, veilig openende kortegolfband overneemt. Bovendien wordt de zonneflux zichtbaar zwakker: terwijl deze in de nazomer van 2024 nog net onder de 230 lag, is deze sindsdien voortdurend gedaald tot 170.
Experts op het gebied van ruimteweer discussiëren over de vraag of de maximale activiteit van de zon al achter ons ligt; er zijn zowel voor- als tegenstanders van deze theorie. De laatste wijzen erop dat de laatste cycli elk twee maxima hadden. Het tweede vond meestal plaats in het zesde jaar van een cyclus, uiterlijk 66 maanden na het vorige minimum, wat in juni 2025 zou zijn. Het blijft spannend.
HF-vooruitzichten
Veel actieve regio’s bewegen momenteel weg van de kant van de zon die naar ons toe is gericht, zonder dat de corresponderende groepen vlekken aan de oostelijke rand van de zon naar binnen bewegen. Hierdoor zal de toenemende activiteit van actie regio AR4055 maar beperkt effect hebben. Netto wordt in de komende dagen een afnemende zonneactiviteit verwacht tot 135. De veranderlijke, snelle zonnewind zal na zaterdagavond afnemen, zodat Kp index beperkt blijft tot 2 a 3. De maximaal bruikbare frequentie zal variëren van circa 12 MHz in de nacht tot 31 MHz overdag.
VHF en EME
Tropo
De lange periode van mooi stabiel loopt ten einde door de komst van langzaam bewegende lagedrukgebieden met bewolking en regen. Tropocondities vallen daardoor terug tot normaal. De beperkt neerslag kan beperkt regenscatter opleveren. Voor goede scatter zijn zwaardere regenbuien nodig.
Sporadische-E
Het goede nieuws in deze tijd van het jaar is dat Sporadicsche-E uiteindelijk zijn opwachting maakt, meestal op 10 m of 6 m, en vaak als eerste wordt waargenomen in de digitale modes. Het zal tot eind april duren voordat dit goed merkbaar wordt, maar het kan geen kwaad om een set bakens in gedachten te houden voor het volgen van een opening. Onthoud dat het belangrijkste kenmerk van Es is dat het begint op de lagere frequenties zoals 10m, en omhoog werkt via 6m naar 4m en uiteindelijk 2m in een hoogzomeropening.
Aurora
Af en toe is de Kp-index bij of net boven de 5 gekomen, maar het heeft niet geleid tot noemenswaardige aurora. Ook voor de komende dagen is dat niet te verwachten. De zonnecondities voeden aurorale activiteit op laag niveau en het blijft een goede tijd van het jaar waarin effectieve aurorale condities kunnen verschijnen – dus blijf alert op de stand van de Kp-index, voor het geval dat.
Meteoorscatter
De vooruitzichten voor meteorscatter is het wachten op de piek in de Lyriden van 22 april. Tot die tijd vergt het vooral de random meteoren en geduld.
EME
EME padverliezen zijn maximaal op het hoogste punt vanavond, de 13e, en de declinatie van de Maan is negatief en daalt verder. Maan vensters zullen blijven verkorten met piek elevatie het bereiken van slechts acht graden aan het einde van volgende week. 144MHz hemelruis begint de week laag maar zal gedurende de week toenemen tot meer dan 2300 Kelvin op vrijdag.
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
Afbeelding: NASA