Propagatienieuws – week 14, 2025

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: hoop op een toename van de zonneactiviteit :
• Tropo:matige tot verhoogde tropocondities
• Sporadische-E: laat in de ochtend voor Afrika en laat in de middag voor Zuid-Amerika;
• Meteoorscatter: afhankelijk van random meteoren;
• Aurora: Voor de komende dagen is de kans op aurora erg klein;
• EME:EME-. De declinatie van de maan daalt nog steeds.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen week stond in het teken van coronale gaten. Een ervan bedekte meer dan de helft van het zuidelijk halfrond van de zon. Het was zeker een van de grootste van de afgelopen jaren en was te zien op de beelden die de ruimtesonde GOES 16 maakte in de 17 nanometerband. Het resultaat van dit gigantische coronale gat was een felle zonnewind met pieksnelheden van 800 km/s. Deze zonnewind stroomde enkele dagen rond de aarde en zorgde ervoor dat de Kp-index tijdelijk steeg naar 6+. Omdat het magnetische veld van deze windstroom echter vaak naar het noorden gericht was, bleven de poollichtverschijnselen beperkt tot de breedtegraden rond Lapland en het noorden van Noorwegen. Toch waren de effecten op de kortegolf duidelijk merkbaar: de MUF steeg donderdag slechts tot 32 MHz terwijl dat op de dag ervoor nog 38 MHz was. Op vrijdag kwam de MUF niet eens boven de 28 MHz uit. Dit betekende dat de 10 m-band niet langer kon worden gebruikt voor DX. Afgezien van het coronale gat, was de zonneactiviteit beperkt tot twee kleine M-vlammen en het aantal zonnevlekkengebieden daalde af en toe tot vier. Op vrijdagmiddag 1520 UTC was er onverwacht een zonnevlam van klasse X1.1 aan de oostelijke rand van de zon. Deze vlam leidde tot een radio black-out boven het Amerikaanse continent. Op beelden van NASA’s Solar Dynamics Observatory waren indrukwekkende stromen plasma te zien die uit de zon sprongen. Het actieve gebied dat dit veroorzaakte, draait de komende dagen over de kant van de zon die naar de aarde is gericht en kan de bron worden van verdere uitbarstingen.

HF-vooruitzichten

De zonnewind is voorlopig weer wat rustiger en voor de komende dagen zijn er geen CME’s op weg naar de aarde.  Voor de zonneflux is er nu hoop op een toename van de zonneactiviteit. USAF verwacht de komende dagen een Solar Flux Index (SFI) van 170, NOAA zelfs 180, wat de 10 meter band weer een boost zou geven en de MUF boven de 30 MHz zou helpen. Anders zal 20 tot 15 meter waarschijnlijk het gebied zijn voor DX, met luide signalen van VK en ZL over de lange afstand.

VHF en EME

Tropo

In de komende dagen zal een hogedrukgebied over de Noordzee trekken. Na het passeren zijn dinsdag en woensdag zijn matige tot verhoogde tropocondities te verwachten lang het Kanaal en boven de Britse Eilanden. Er kunnen vrij sterke temperatuurinversies optreden in het gebied van grote, goed ontwikkelde hogedrukgebieden. De beste prestaties worden meestal geleverd rond de randen van het hogedrukgebied, waar de hoogte van de inversie- en ductielaag meestal tussen 0,5 km en 2 km boven de grond ligt en grote afstanden kan bestrijken voor uitstekende DX-vooruitzichten.
Af en toe kan er zich ’s nachts een ondiepe ductielaag dicht bij de grond vormen, maar deze verdwijnt vaak halverwege de ochtend. Als je in een goed inversiegebied bent, probeer dan SSB of CW op de VHF/UHF-banden, aangezien paden tot 1500 km vaak kunnen worden bereikt met een goede ’tropo lift’.

Sporadische-E

Afgelopen week hadden we een paar korte momenten waarbij de kritische frequentie voor de sporadische E laag (foEs) opliep naar 5-7MHz, wat genoeg was om propagatie te produceren op 10m en 6m, zij het heel vluchtig. Op 16 maart is er ook een opening geweest op 40 MHz tussen het Verenigs Koninkrijk en Nieuw-Zeeland [https://ei7gl.blogspot.com/2025/03/opening-on-40-mhz-band-between-new.html ]
Er zijn al enkele equinox-gerelateerde 6m trans-equatoriale propagatie of TEP werkbaar geweest voor meer zuidelijk gelegen stations, dus houd een oogje open laat in de ochtend voor Afrika en laat in de middag voor Zuid-Amerika.

Aurora

De combinatie van verhoogde zonnewind en een zuidelijk magnetisch veld leverde op 26 april Aurora propagtie op propagatie 2m. Voor de komende dagen is de kans op aurora erg klein.

Meteoorscatter

Meteorscatter is voorlopig afhankelijk van random meteoren tot de Lyriden op 21 en 22 april.

EME

EME padverliezen zijn blijven verbeteren tot perigeum vanochtend, 30 maart. De declinatie van de maan daalt nog steeds en bereikte afgelopen vrijdag, de 28e, een minimum. Maanvensters zullen de komende week toenemen. 144MHz hemel ruis is laag, afgezien van zaterdag de 29e toen de Zon dicht bij de Maan was aan de hemel, oplopend tot matig volgende week donderdag voordat het terugvalt naar laag voor het weekend.

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.