Propagatienieuws – week 12, 2025
Deze week in Propagatienieuws:
- HF: iets betere condities op de korte golf belooft:
- Tropo:tropo condities of regenscatter zitten er voorlopig niet in;
- Sporadische-E: nog wat vroeg om Sporadische-E;
- Meteoorscatter: altijd kans op random meteorscatter;
- Aurora: de kans op aurora klein;
- EME:De EME-padverliezen blijven stijgen.
Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).
HF
Het radioweer van afgelopen week werd vooral gekenmerkt door actieve geomagnetica. Dit werd veroorzaakt door de verhoogde snelheid van de zonnewind afkomstig van het naar de aarde gerichte coronale gat CH22. Door de wisselwerking met het aardmagnetisch veld, bereikten sommige magnetometers een k-index van 5 en soms 6. Dit had gevolgen voor de maximaal bruikbare frequentie. Op donderdag 13 maart kwam deze niet boven de 25 MHz uit. Op de andere dagen was het rond de 34 MHz. Het wordt langzaam duidelijk dat de zomer in aantocht is. Volgende week is het equinox, wat gunstig is voor verbindingen in noord-zuidrichting, bijvoorbeeld naar Zuid-Afrika of Zuid-Amerika. Op donderdag om 09.01 UTC verandert het zenit van de zon van halfrond en de terminator of greyline loopt dan over de twee polen. Vooral op de lagere banden, inclusief 40 meter, kunnen opnieuw speciale DX-condities verwacht worden in dit gebied. Dit betekent echter ook dat poollicht en dus poollichteffecten op de banden vaker voorkomen door het zogenaamde Russell-McPherron-effect. Dit komt doordat er rond de equinoxen scheuren ontstaan in het magnetische veld van de aarde. Zelfs een zwakke zonnewind kan dan diep in de aardatmosfeer doordringen en een prachtig lichtspel aan de nachtelijke hemel creëren. Het is ook de tijd van grote magnetische stormen. Uit een studie [1] blijkt dat van de tweeënveertig grote stormen in de periode 1940-1990, er geen enkele optrad in de zonnemaand juni en december, maar dat 40 procent optrad in de maanden met de equinoxen, in maart en september. Dit geeft aan dat de halfjaarlijkse schommelingen die worden waargenomen bij het middelen van de indices niet het gevolg zijn van een statistisch effect, maar eerder kunnen worden toegeschreven aan de stormen zelf.
HF-vooruitzichten
We moeten daarom de komende dagen een veranderlijk aardmagnetisch veld blijven verwachten. De geomagnetische activiteit zal in het weekend tijdelijk wat afzwakken voordat er aan het begin van de week weer een periode van verhoogde zonnewind aanbreekt. Hoewel er zaterdag dertien actieve zonnegebieden waren, aanzienlijk meer dan de afgelopen dagen, hadden ze allemaal slechts eenvoudige tot licht complexe magnetische configuraties, zodat er nog steeds gematigde zonneactiviteit verwacht kan worden. Dit betekent met geïsoleerde M-klasse vlammen. De zonneflux SFI zal tussen 180 en 195 eenheden liggen, wat iets betere condities op de korte golf belooft voor de komende dagen. De MUF zou bij lokale zonsopgang rond de 12,5 MHz moeten staan, twee uur later al op 21 MHz en bereikt in de loop van de dag zijn maximum op ongeveer 35 MHz. Bij zonsondergang zal hij op ongeveer 30 MHz staan, twee uur later nog steeds op 23 MHz; ’s nachts tussen 8 en 12 MHz.
[1] N. U. Crooker, E. W. Cliver, B. T. Tsurutani: The semiannual variation of great geomagnetic storms and the postshock Russell-McPherron effect preceding coronal mass ejecta, 1992; in: https://doi.org/10.1029/92GL00377
VHF en EME
Tropo
Door een hogedrukgebied bij Schotland stroomt drogere lucht uit het noorden naar onze regio. Het goede nieuws is dat het neerslag uit de buurt houdt, maar tropo condities of regenscatter zitten er voorlopig niet in.
Sporadische-E
Het is nog wat vroeg om Sporadische-E te noemen, maar het is altijd de moeite waard om eerst naar de lagere frequenties te kijken, dus 10 m en 6 m. Controleer de grafieken op Propquest op tekenen van pieken in de foEs, de kritische frequentie van de Es-laag. Deze foEs is overdag vaak al langdurig meetbaar, maar met nog te lage waardes voor VHF-propagatie.
Aurora
Voor de eerstvolgende dagen wordt geen hoge Kp (minder dan vijf) verwacht en daardoor is de kans op aurora klein.
Meteoorscatter
De volgende belangrijke meteorenregen is die van de Lyriden in april, maar er is altijd kans op random meteorscatter, vooral in de vroege ochtenduren.
EME
De EME-padverliezen blijven stijgen tot het hoogste punt op maandagavond. De declinatie van de Maan daalt nog steeds en bereikt een minimum op zaterdag de 22e. Dus nogmaals, we hebben korte Maan vensters en het verminderen van piek Maan elevatie. 144MHz hemelruis is matig en neemt toe tot hoog op vrijdag de 21e.
Tip EI7GL: Op YouTube staat een video met de titel ‘Understanding VHF Propagation’ van Rohde & Schwarz, een bedrijf dat synoniem is met high-end RF en elektronische testapparatuur. Het behandelt de mythe van “line of sight” op VHF, tropo-refractie, ducting, diffractie & verstrooiing, Sporadic-E, meteorscatter en moonbounce.
Het is een goede inleiding op VHF-propagatie en behandelt in 43 minuten wat een boek een paar uur zou kosten. Het is geschikt voor iedereen die studeert voor een amateurradiolicentie of gewoon een basisbegrip wil krijgen van hoe radiosignalen zich gedragen op de VHF-banden, d.w.z. 50 MHz en hoger.
https://ei7gl.blogspot.com/2025/03/video-understanding-vhf-propagation-by.html
Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index
De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.
Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.
De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.
De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.
Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie
De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.
De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.
Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.
wikipedia.com
