Propagatienieuws – week 11, 2025

Deze week in Propagatienieuws:

• HF: zonnevlekken op het noordelijk halfrond van de zon nu vertrokken:
• Tropo:geen bijzondere tropo condities;
• Sporadische-E: vooruitzichten nog steeds relatief laag;
• Meteoorscatter: afhankelijk van random meteoren;
• Aurora: de aurorameldingen waren beperkt;
• EME:padverliezen nemen de hele komende week toe.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Het radioweer van vorige week was niet bijzonder veranderlijk, met over het algemeen slechts matige zonneactiviteit. Alleen op woensdag en vrijdag werden twee kleinere M-klasse zonnevlammen waargenomen. De zonneflux varieerde tussen 140 en 160 met op vrijdag 147. De het aardmagnetisch veld was meestal rustig tot actief met een Kp 1 tot 3, alleen in de nacht van dinsdag op woensdag waren er korte actieve tot stormachtige perioden. Overdag gingen alle banden open, in de nacht was het meestal 10 MHz en lager. De locatie van de dag-nachtgrens bepaalde noord-zuid paden over de polen, en sommige mensen waren misschien verbaasd dat een station op het lange pad een beter signaal leverde dan op het korte pad. Het lijkt erop dat alle zonnevlekken op het noordelijk halfrond van de zon nu vertrokken zijn. Het zuidelijk halfrond levert echter nog steeds veel zonnevlekken. Voor de zonneflux lopen de verwachtingen wat uiteen van 155 tot 165.

HF-vooruitzichten

Het lijkt erop dat alle zonnevlekken op het noordelijk halfrond van de zon nu vertrokken zijn. Het zuidelijk halfrond levert echter nog steeds veel zonnevlekken. Voor de zonneflux lopen de verwachtingen wat uiteen van 155 tot 165.
Op dit moment worden er geen grote CME’s verwacht die richting aarde gaan. Dit weekend zal het radioweer waarschijnlijk worden beïnvloed door de zonnewind van het coronale gat CH21, die naar verwachting zal leiden tot een aantal momenten waar de plasmadichtheid of de snelheid wat hoger liggen. Op die momenten kan het aardmagnetisch veld actief tot stormachtig worden met een Kp tot 5. De maximaal bruikbare frequentie zal variëren tussen circa 10 MHz in de nacht tot 35 rond het middaguur. Momenteel is de 30 m-band grotendeels rond de klok open, 20 m opent ’s ochtends om 06:00 UTC, 15 m om 06:30 UTC en 10 m om 08:00 UTC; de bandsluitingen zijn als volgt: 10 m 18:15 UTC, 15 m 20:15 UTC en 20 m 23:45 UTC.

Dit wekelijkse propagatienieuws zou in zijn huidige vorm niet kunnen worden geproduceerd zonder de schat aan gegevens van satellietwaarnemingen en -metingen die gratis beschikbaar worden gesteld door het Amerikaanse weeragentschap NOAA op https://swpc.noaa.gov. In 2007 vierde NOAA zijn 200-jarig bestaan als opvolger van de U.S. Survey of the Coast. Bijna 12.000 medewerkers (in 2021) hebben tot nu toe betrouwbare informatie geleverd over weersomstandigheden op het land, op zee, in de lucht en in de ruimte (het zogenaamde “ruimteweer”). De huidige ontwikkelingen in de VS geven reden tot bezorgdheid over de continuïteit. Er zijn voorstellen gedaan om het Office of Oceanic and Atmospheric Research, de onderzoeksafdeling van NOAA, af te schaffen. Op 27 februari 2025 werden al enkele honderden NOAA-medewerkers ontslagen. Het is dus zoeken naar andere bronnen om de eventuele hiaten te compenseren. Bijvoorbeeld SANSA (South African National Space Agency, Zuid-Afrika), het IAP in Juliusruh en het GFZ Geo Research Centre Potsdam. Daarnaast stellen de volgende instituten hun gegevens online beschikbaar: NASA, USAF 557th Weather Wing, STCE/KMI België, WDC Kyoto, Met Office UK en ESA/ESOC Darmstadt, waarvoor onze hartelijke dank.

VHF en EME

Tropo

Door de ligging van hoge en lagedrukgebieden hebben we dit weekend lenteachtige temperaturen. Afgezien van de temperatuurverschillen tussen nacht en dag levert het echter geen bijzondere tropo condities op. In de loop van de week passeert een lagedrukgebied boven Denemarken. Dat kan wat neerslag en regenscatter opleveren voor de GHz banden.

Sporadische-E

Tot slot zijn de Sporadische-E vooruitzichten nog steeds relatief laag met slechts af en toe een kleine piek tot rond een Sporadische-E kritische frequentie van 5 tot 7MHz, vaak rond het midden van de dag. Dit staat in contrast met de ochtend- en avondvensters in het hoofdseizoen. Het is genoeg om interesse te wekken in de 10 of 6m banden, maar vrijwel zeker een vluchtig moment.

Aurora

Er zijn er de afgelopen week meldingen geweest van zichtbaar poollicht in het VK, maar de aurorameldingen waren beperkt in aantal en alleen te vinden in Scandinavië. Voor betere auroraopeningen is een stijging van de Kp-index naar vijf of hoger nodig.

Meteoorscatter

Meteorscatter is voorlopig afhankelijk van random meteoren tot de Lyriden op 21 en 22 april. Voor auroraopeningen is een stijging van de Kp-index naar vijf of hoger nodig. Door de verwachte zonnewind wordt het komende week een kwestie van de actuele meetwaarden volgen (bijvoorbeeld op poollicht.be).

EME

EME-padverliezen nemen de hele komende week toe en de maansdeclinatie daalt met bijbehorende verkorting van de maanvensters en vermindering van de piekmaanhoogte. De beste resultaten zullen daarom vroeg in de week zijn. 144MHz hemelruis is matig dit weekend, dalend naar laag in de week vanaf de 10e.

---

Over zonnefluxindex, zonnevlekkengetal en Kp-index

De zonnefluxindex (SFI) is een maat voor de ionisatiegraad van de ionosfeer. De SFI heeft een waardenbereik van 50 tot 300. Lage waarden signaleren doorgaans slechte of matige HF-condities en hoge juist goede (een hoge MUF). Tijdens de piek van een zonnevlekkencyclus meten we waarden van meer dan 200, met kortdurende uitschieters naar 300.

Het zonnevlekkengetal is een maat voor de activiteit van de zon. Ook nu geldt, hoe hoger de waarde, des te gunstiger voor de HF-propagatie (op hogere banden). De zonneactiviteit kan als volgt ingedeeld worden aan de hand van het zonnevlekkengetal: laag: 0-30, gematigd: 30-60, hoog: 60-90, zeer hoog: 90-120, intensief: > 120.

De Kp-index is een maat voor de magnetische fluctuaties in de ionosfeer. Lage waarden zijn gunstig voor de HF-propagatie. Vanaf een waarde van 2 beginnen HF-condities te degraderen. Boven de 5 is er sprake van ernstige verstoring en vanaf 7 kunnen zelfs radio-blackouts voorkomen, waarbij HF-communicatie volledig uitvalt. Bij hogere Kp-indexwaarden (vanaf ongeveer 3) neemt de kans op aurora overigens toe.

De beste HF-condities op de hogere banden zijn dus te verwachten bij een hoge zonnefluxindex, een hoog zonnevlekkengetal en een lage Kp-index.

Over maximaal bruikbare frequentie (MUF) en kritische frequentie

De maximaal bruikbare frequentie (MUF) is de frequentie waarbij de verwachting is dat radiosignalen nog zullen reflecteren tegen de ionosfeer. Voor paden korter dan 3000 km zal de MUF lager zijn omdat de opstralingshoek steiler is, waardoor radiosignalen makkelijker door de ionosfeer heen dringen.

De frequentie waarbij nog reflectie optreedt terwijl de opstralingshoek 90 graden is (verticaal), heet de kritische frequentie.

 

 

---

Tom PC5D stelt het propagatienieuws samen. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit de volgende bronnen: het wekelijkse RSGB Propagation News, DX Info Centre, HF-Referat DARC, Poollicht.be, Make More Miles on VHF, Met Office en NOAA. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio-opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl.