Het is vandaag Wereld Radio Dag 2025

De Dag van de Radiocommunicatie werd ingesteld door de UNESCO / Verenigde Naties. Op deze dag worden er wereldwijd evenementen georganiseerd door omroepen en radioverenigingen om het belang van vrije en onafhankelijke radio te benadrukken.

Vrijheid van meningsuiting en vrije toegang tot informatie staan op ‘Wereld Radio Dag 2025’ centraal. Op 13 februari 1946 begon de radio van de Verenigde Naties met uitzenden vanuit het hoofdkwartier in New York.

Een krachtig medium dat mensen verbindt

Op 13 februari vieren we wereldwijd de Dag van de Radiocommunicatie. Dit is een gelegenheid om het belang van radio te benadrukken als krachtig medium dat mensen verbindt, informeert en inspireert. Deze dag, uitgeroepen door de UNESCO, herinnert ons aan de rol van radio als een betrouwbaar communicatiemiddel dat generaties lang heeft bijgedragen aan educatie, entertainment en noodhulp.

Radio speelt nog steeds een essentiële rol in het dagelijks leven, vooral in gebieden waar toegang tot internet en moderne technologie beperkt is. Het biedt een platform voor vrije meningsuiting, verspreidt belangrijke informatie tijdens crises en brengt gemeenschappen samen door muziek en verhalen. Voor radioamateurs wereldwijd heeft deze dag een extra betekenis, omdat zij de kunst van radiocommunicatie levend houden en grenzen overstijgen met hun passie voor techniek en innovatie.

Het thema van Wereld Radio Dag 2025

Dit jaar is het thema van de dag gericht op het versterken van verbindingen en het overbruggen van digitale ongelijkheden. Het is een kans om de evolutie van radio te vieren, van de klassieke AM-zenders tot moderne digitale technologieën. Of je nu een nostalgische luisteraar bent of een actieve radioamateur, deze dag 13 februari is het moment om stil te staan bij de tijdloze kracht van radiocommunicatie.

Radio is een krachtig medium om de mensheid in al haar diversiteit te vieren. En het biedt een platform voor democratisch debat. Wereldwijd is radio nog steeds het meest geconsumeerde medium. Dankzij dit unieke vermogen om een ​​zo breed mogelijk publiek te bereiken, kan radio de ervaring van diversiteit in de maatschappij vormgeven. Het is een podium waar alle stemmen zich kunnen uiten, vertegenwoordigd kunnen worden en gehoord kunnen worden.

Radiostations moeten diverse groepen mensen bedienen en hen een grote verscheidenheid aan programma’s, standpunten en inhoud bieden. Radiostations moeten in hun organisatie en bedrijfsvoering de diversiteit van hun publiek weerspiegelen.  Volgens diverse internationale rapporten is de radio nog steeds één van de meest vertrouwde en meest gebruikte media.

Wat is de oorsprong van de Wereld Radio Dag?

Wereld Radio Dag (WRD) werd uitgeroepen door de Algemene Vergadering van UNESCO tijdens haar 36e zitting in 2011 en aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 2012 tijdens haar 67e zitting. De gekozen datum is 13 februari, de verjaardag van de oprichting van United Nations Radio in 1946.

Deze dag is het resultaat van een breed consultatieproces met alle belanghebbenden: omroepverenigingen; openbare, particuliere, lokale en internationale radio’s; Agentschappen, fondsen en programma’s van de Verenigde Naties; Niet-Gouvernementele Organisatie; universiteiten; stichtingen en bilaterale ontwikkelingsagentschappen; evenals de Nationale Commissies voor UNESCO en de Permanente Delegaties bij UNESCO, op voorstel van de Spaanse Radio-academie.

Wat is het doel van de Wereld radio Dag 2025?

Wereld Radio Dag is een gelegenheid om radio als medium te vieren; internationale samenwerking tussen omroepen ontwikkelen; grote netwerken en lokale radiostations aanmoedigen om de toegang tot informatie en de vrijheid van meningsuiting te bevorderen.

De doelstellingen van Wereld Radio Dag 2025 zijn: het bewustzijn onder het grote publiek en de media vergroten van de waarde van publieke audiodiensten; beleidsmakers aanmoedigen om vrije, onafhankelijke en pluralistische radio te promoten; en het versterken van de netwerking en internationale samenwerking tussen omroepen.

De uitvinding van de radio

Geen andere moderne uitvinding heeft zo veel opgeleverd terwijl deze aanvankelijk zo weinig belovend was, als de radio. Terwijl sommige mensen de radio haast magisch vonden, werd deze door velen in eerste instantie toch onderschat. Het enorme potentieel van elektromagnetische golven werd nog niet ingezien.

De uitvinding van de radio is niet door één enkel persoon bereikt. Verschillende bijdragen waren nodig voor de ontdekking van de draadloze telegrafie en voor het produceren van de eerste uitzending.

James Clerk Maxwell

Het begon allemaal met de theoretische en wiskundige onderzoeken van James Clerk Maxwell, gepubliceerd in 1864. Maxwell (1831-1879) was een Schotse wetenschapper op het gebied van wiskundige fysica, die de basis voor de uitvinding van de radio legde. In feite ontdekte hij elektromagnetische golven.

Heinrich Rudolf Hertz

Heinrich Hertz (1857-1894), een Duitse wetenschapper, zou in 1890 de validiteit van Maxwells theorieën onderzoeken en aantonen. Het lukte Hertz om het bestaan van elektromagnetische golven, later “de hertz (radiogolven)” genoemd, in de lucht te bewijzen.

Dit buitengewone experiment heeft destijds niet de erkenning ontvangen die deze verdiende. Na het overlijden van Hertz in 1894 heeft zijn nalatenschap een enorme invloed gehad op wetenschappers van over de hele wereld.

Guglielmo Marconi

Guglielmo Marconi (1874-1937), een Italiaanse uitvinder, was cruciaal voor de vorderingen van de ontwikkeling van de radio.  Het was na het lezen van een studie van Hertz over elektromagnetische golven dat Marconi dit begon te begrijpen en zijn eigen theorieën ontwikkelde. Tijdens de zomer van 1894 werkte Marconi dag en nacht aan het ontwikkelen van de instrumenten die hij nodig had om Hertz´s experimenten tot stand te brengen.

In eerste instantie leverde zijn pogingen alleen frustratie op maar in de lente van 1895 ontdekte Marconi dat geaarde antennes een signaal van meer dan een 1,5 km konden versturen, in plaats van slechts een paar tientallen meters (zoals aanvankelijk werd gedacht). Zijn grootste wens was om te bewijzen dat radiogolven obstakels zouden kunnen overwinnen en plekken, ver uit het zicht, konden bereiken.

In augustus 1896, na een reeks positieve resultaten, creëerde hij de Wireless Telegraph and Signal Company Ltd voor de ontwikkeling en verspreiding van radiocommunicatie. Dit was het gevolg van een octrooi dat hij ontving voor zijn radio gebaseerde draadloze telegrafiesysteem.

In december 1902 zond Marconi het eerste radiosignaal ooit uit vanuit Nova Scotia, Noord-Amerika, terug naar England. En in 1905 werd het belang van de radio voor militaire doeleinden voor de eerste keer erkend toen de Japanse marine de Russische vloot vernietigde, mede dankzij de radioapparatuur die zij van Marconi hadden gekocht. In 1912 opende Marconi de eerste radiofabriek in Chelmsford, Engeland, waar hij meer dan 50 banen creëerde.

De geschiedenis van de radio in de VS

Ondanks het groeipotentieel van de radio waren het amateurs die de eerste pogingen tot uitzenden deden.

Na de Eerste Wereldoorlog bouwden voormalige soldaten die technische kennis over militaire radiotelegrafie hadden verworven zeer simpele transmissie- en ontvangststations. Ze stonden bekend als amateurs, maar waren een essentieel element bij de ontwikkeling van radio-uitzendingen. De autoriteiten keurden deze experimenten niet direct goed omdat ze de radio alleen voor militaire doeleinden wilden gebruiken. In 1919 waren er al meer dan 10.000 amateurradio´s.

De eerste zender

Frank Conrad uit Pittsburgh, Pennsylvania, was in 1919 de eerste die regelmatige AM-uitzendingen in de Verenigde Staten maakte. Hij zond voornamelijk muziek uit maar ook sportuitslagen en gesprekken met de luisteraars. Hij wordt zelfs beschouwd als de eerste die radioadvertenties uitzond. Daardoor was Frank Conrad’s radiostation de eerste commerciële omroep. In september 1921 werd voor het eerst een concert van het New York Filharmonisch orkest uitgezonden en dat was een daverend succes.

In 1921 waren er 50.000 radio’s in de VS, in 1922 was dit al een half miljoen en in 1924 zelfs 1,5 miljoen.

Radio en de Grote Depressie

Nadat de Grote Depressie in 1929 begon leed de Verenigde Staten voor een langere periode onder hoge werkloosheid, armoede, lage winsten en deflatie. Dit had ook invloed op de groei van de radio en de muziekindustrie. Deze periode was vooral voor de platenindustrie erg moeilijk, aangezien radio-uitzendingen veel goedkoper waren. Velen voorspelden het einde van de grammofoonplaat.

Maar als snel ging de Amerikaanse Vereniging van Componisten, Auteurs en Uitgevers (ASCAP) vergunningsgelden bij de radio-omroepen in rekening brengen. Op deze manier moest er betaald worden wanneer deze hun platen wilden draaien. Dit stoorde de groei van de radio echter niet. In plaats daarvan begon deze juist snel tot volle bloei te komen. De Gouden Eeuw van de Radio strekt zich uit van eind 1920 tot eind 1940. Dit tijdperk werd gekenmerkt door veel unieke programma’s en uitzendingen, waaronder nieuw ontwikkelde dramaprogramma’s, met als bijnaam ‘Soap Opera’s’.

FM Radio

De ontwikkeling van de breedband frequentiemodulatie (FM) in 1933 wordt aan Edwin Armstrong toegeschreven. De FM-frequentie zorgt ervoor dat statische tussenkomst vanuit de atmosfeer en van elektrische apparaten sterk verminderd wordt. FM-radio is gepositioneerd tussen 88 MHz en 108 MHz. Gebruikers zoals de politie, luchtverkeersleiders en mobiele telefoongebruikers hebben allemaal hun eigen frequentieband. Ondanks de hedendaagse dominante positie werd FM-radio pas in de jaren 1960 populair.

Radio en de Tweede Wereldoorlog

Voordat televisie verscheen was radio de goedkoopste en meest effectieve manier om sociale verandering te voorkomen of te bevorderen. Dit leidde tot de opkomst van radiopropaganda. Door het gebruik van deze technologie reisde informatie over grote afstanden en werd beschikbaar gesteld aan een groot publiek die de propaganda kon horen en zo overgehaald kon worden.

In augustus van 1940 maakte Amerika de eerste internationale uitzending. Dit komt onder andere door het terrein dat Hitler won in Europa en de bezorgdheid van president Roosevelt over de gevolgen van de nazipropaganda. Als gevolg daarvan vaardigde hij een decreet uit dat zou leiden tot de creatie van een overheidsradio, genaamd “The Voice of America”. Nu kon men nieuws met betrekking tot de oorlog over de radio horen. De President had zelfs zijn eigen show, “Fireside Chats” genaamd. Populaire afleveringen waren over “Nationale Veiligheid” en “de Verklaring van de Oorlog met Japan”.

Na de aanslag op Pearl Harbor in december 1941 werd de Amerikaanse radio deel van een propagandacampagne. De eerste uitzending naar Duitsland was in februari 1942.  Regeringen begonnen het potentieel van de radio in te zien, niet alleen als een communicatiemiddel maar ook als wapen.

Van een transistorradio naar digitale transmissie

In 1954 verscheen de eerste transistorradio op de markt. Deze radio stond bekend als de Regency TR1 en werd gevoed door een standaard 22 Volt batterij. De radio was klein genoeg om in iemands zak te passen, hetgeen natuurlijk een hele verandering was. Fortune Magazine stelde destijds dat wanneer je een dergelijke radio had je het “coolste wezen op twee benen was!”

In het begin van de jaren 90 begonnen radioamateurs computers met geluidskaarten te gebruiken om radiosignalen te verwerken. Tegen het einde van de jaren negentig werden er voor het eerste digitale transmissies uitgezonden.

Zoals UNESCO heeft verklaard is radio nog steeds de goedkoopste methode voor het uitzenden van nieuws en reclame, en bereikt dit het breedste publiek. Ook het feit dat radio-installaties worden geplaatst in auto’s, treinen en mobiele telefoons maakt het gemakkelijker dan ooit om ernaar te luisteren. In landen waar vrije meningsuiting een verre droom is speelt radio nog steeds een belangrijke rol bij de uitwisseling van informatie. Waar dure technologieën, zoals tv en internet, moeilijk toegankelijk zijn is radio voor ontwikkelingslanden nog steeds een cruciaal element.

Sommigen dachten dat de radio door de tv zou worden vervangen en daarna door cyberspace, maar deze ontwikkelingen hebben de invloed van de radio alleen maar versterkt! Ingenieurs vinden steeds meer toepassingen voor de radio, en aan het bereik van frequenties lijkt geen einde te komen.

Voor meer informatie over Wereld radio Dag 2025 zie ook https://www.unesco.org/en/days/world-radio

Met dank aan Ronny Plovie ON6CQ