De QRM Eliminator X-phase, wondermiddel of kwakzalverij?
Het is vrij uitzonderlijk als je als radiozendamateur in een storingsvrije omgeving je hobby kan uitoefenen. Zelf heb ik, Jean-Paul PA9X, overdag al geruime tijd te maken met storing van een zonnepaneelinstallatie, die na zonsondergang wordt afgelost door een kakafonie van andere storingen. De laatste twee jaar is het storingsniveau zo sterk toegenomen dat van enigszins acceptabele ontvangst geen sprake meer is. Een S9+10dB of meer storing op de 20 meterband is overdag vrij normaal.
Filmpje over een QRM Eliminator
Die storingsbronnen uit de lucht halen is vechten tegen de bierkaai. Voordat je de ene hebt gelokaliseerd, is er al weer een andere. Qua antennes heb ik alle mogelijk opties al gehad, maar geen van alle bood een acceptabel ontvangst. Ik leek uitgehobbyd, totdat een bevriende Zwitserse radioamateur een filmpje met mij deelde over zijn QRM Eliminator van WiMo.
Gevoel van kwakzalverij
Voordat ik het filmpje van de Zwitserse radioamateur kreeg, was ik behoorlijk sceptisch over de werking. Zoals je wel eens bij geclaimde prestaties van bepaalde commerciële wonderantennes hebt. Ik kreeg er een beetje het gevoel van kwakzalverij bij. Maar, toen ik zag hoe hij op die 80 meterband een stoorsignaal voor een flink deel wegdraaide, wilde ik er ook mee experimenteren. Ik wilde weten wat de werking was en wilde snel een exemplaar bemachtigen.
Faseverschuiving
Een QRM Eliminator werkt met faseverschuiving. Je neemt het QRM-signaal van je hoofdantenne. En je neemt het QRM-signaal, dat je met een secundaire antenne opvangt. Met een potmeter verschuif je de fase van het signaal van de secundaire antenne 180° t.o.v. het signaal van je hoofdantenne. De som van die twee signalen stuur je vervolgens naar je ontvanger. Zo kun je een specifiek signaal, zoals een storing van een zonnepaneelinstallatie, “wegdraaien”. Zowel het signaal van de hoofdantenne als de secundaire antenne, kun je met een potmeter ook apart in sterkte aanpassen.
Bij de derde situatie van boven heffen de beide golven elkaar op tot nul (bron: allaboutcircuits.com)
Als kant-en-klaar product en zelfbouwkit
De QRM Eliminator is al een tijd op de markt. Als kant-en-klaar product en als zelfbouwkit via allerlei commerciële aanbieders. Soms ook als zelfbouwproject bij een VERON afdeling. Liefst bouw ik zelf, maar als het om fijn soldeerwerk gaat, dan draait het vaak uit op een frustratie. Door een ongeval werkt de fijne motoriek in mijn rechterhand niet zo goed meer, dus blijft het soldeerwerk beperkt meestal tot een PL-plug. Ik ging op zoek naar een kant-en-klaar product.
Voor een stuk minder geld
WiMo uit Duitsland biedt een QRM Eliminator aan, 3-50 MHz, 200 W input. Maar ook op eBay.com zijn er amateurs die het apparaat bouwen en voor een best aantrekkelijke prijs verkopen. Na een speurtocht kwam ik uit bij de “QRM Eliminator X-phase van de Oekraïense amateur US4LG”. Voordeel van zijn model is dat de PTT-switch in het apparaat niet alleen extern aangestuurd hoeft te worden, zoals via de accessoire uitgang van de transceiver. Er zit namelijk ook een switch in op basis van RF-detectie, die bij 1 Watt vermogen insturing al in werking treedt. Dat is een extra zekerheid als je PTT-kabel vergeet aan te sluiten.
Professioneel opgebouwd
Ongeveer een week na de bestelling op eBay.com, kreeg ik het apparaat binnen. Niet door de douane opgemerkt, dus dat scheelde weer BTW en invoerrechten. Netjes verpakt in bubbelfolie, PTT-kabel en voedingskabel erbij, handleiding en schema. Het geheel is professioneel opgebouwd in een stevige kunststof behuizing. Nu nog in bedrijf stellen en een secundaire antenne maken.
De QRM Eliminator van US4LG.
Al meteen resultaat
Mijn hoofdantenne is een vertical van een kleine 13 meter met verschillende lengtes radialen. Deze staat op het dak, 8 meter vanaf de grond, en wordt gevoed via een CG-3000 remote autotuner direct onder de antenne. Voor de secundaire antenne, die de QRM moet opvangen, heb ik in eerste instantie een draad van 4 meter lengte langs het plafond van de shack gespannen. Deze opstelling gaf al meteen resultaat, maar ik merkte ook dat het QRM-signaal op de secundaire antenne te zwak was om die op de hoofdantenne flink te reduceren. De secundaire antenne buiten de shack plaatsen lag voor de hand.
Op langere golflengtes minder effectief
Onder de vertical hangt een 6 meterband dipool. Die heb ik vervolgens als secundaire antenne aangesloten. Het resultaat mocht er zijn. De storing van de zonnepanelen kon ik op de meeste banden voor een flink deel met de QRM Eliminator “wegdraaien”. Alleen op de langere golflengtes, 30 meter en langer, was deze opstelling een stuk minder effectief. Waarschijnlijk door de matige prestatie van de dipool op die langere golflengtes. Daar moest ik een oplossing voor vinden.
Elk nadeel heeft z’n voordeel
Een actieve antenne doet het over het hele HF spectrum waarschijnlijk beter. Dan kom je al snel uit op een miniwhip. Leuke bijkomstigheid is dat deze actieve antenne erg gevoelig is voor manmade noise. In mijn situatie juist wenselijk! Elk nadeel heeft z’n voordeel zullen we maar zeggen, dus sloot ik juist een miniwhip (ook via eBay.com gekocht) aan als secundaire antenne. Het resultaat was beter dan ik gehoopt had. Ook op de langere golflengtes kon ik de QRM van de zonnepanelen nu reduceren. Op de 20 meterband kan ik die QRM vrijwel zelfs geheel wegdraaien. Werkelijk een verademing.
“QRM antenne”: Miniwhip van RA0SMS in 20 cm PVC buis.
De QRM eliminator in actie op de 20 meterband. Het storingsniveau van ca. S9+10 dB reduceer ik tot bijna S1 door de fase van het signaal op de secundaire antenne (miniwhip) te verschuiven.
Conclusie
QRM is iets dat in iedere vorm anders beleefd wordt. Een irritante ratel van S3 kan een stuk vervelender zijn dan een dikke ruis van S7. Radiomateurs hebben ook niet dezelfde set oren. De een kan makkelijker door de QRM heen luisteren dan de ander. Daarom dat de werking van een QRM Eliminator door iedere radioamateur ook anders beleefd wordt.
Ik vind de QRM Eliminator in ieder geval geen kwakzalf. In mijn geval is het radioamateurleven er een stuk aangenamer door geworden. Maar een wondermiddel tegen QRM zou ik het niet noemen. Dat werd afgelopen december duidelijk toen her en der de led kerstverlichting werd aangestoken. Toen had ik ineens meerdere stoorbronnen die met verschillende fases door de antennes worden opgepikt. De QRM Eliminator kan deze niet allemaal tegelijk elimineren, soms wel reduceren.
Heb je een vervelende QRM en kun je die herleiden naar één bron? Dan kan de QRM Eliminator best wel eens de oplossing zijn.
73
Jean-Paul Suijs PA9X
Radiozendamateur, wat is daar nu leuk aan?
Waarom lid worden van de VERON?
Belangenbehartiging
De VERON behartigt nationaal en internationaal de belangen van Nederlandse radioamateurs.
Activiteiten
VERON heeft 62 autonome afdelingen die allerlei leuke activiteiten organiseren.
Magazine
De VERON geeft elke maand een dik magazine uit met allerlei artikelen over amateurradio.
