De Q-code is een Britse uitvinding

Wist je dat de Q-code is uitgevonden door de Britse overheid? Meer specifiek door de British Post Office (GPO – General Post Office). En dat gebeurde in het begin van de 20e eeuw, zo ergens tussen 1909 en 1912.

De Q-code is een systeem van gestandaardiseerde drieletterige afkortingen die beginnen met de letter Q. Dit systeem is ontwikkeld om communicatie via morsecode te versnellen en te vereenvoudigen. Het was oorspronkelijk bedoeld voor maritieme telegrafie. Want daar is snelle en internationale communicatie zonder taalbarrières een noodzaak.

Waarom Q?

De letter “Q” werd gekozen omdat deze relatief weinig voorkomt als beginletter van woorden in de Engelse taal. Daardoor blijft de mogelijke verwarring met gewone woorden in berichten beperkt. Door deze Q-codes konden operators wereldwijd snel en eenduidig belangrijke informatie uitwisselen.

Vraag en antwoord

De Q-codes kunnen in een vragende en in een antwoordende betekenis worden gebruikt. Bijvoorbeeld QRM als vraag wil zeggen: “Heb je storing van andere stations?“. En met QRM als antwoord laat de operator het volgende weten: “Ik heb storing van andere stations!“.

Idem voor de Q-code QSL. Als vraag zeg je “Kun je mijn signaal bevestigen?“. En als antwoord is het “Ik bevestig ontvangst!“. Dan weet je gelijk waar de naam QSL-kaart vandaan komt.

De Q-code is internationaal erkend

De Q-code werd later opgenomen in de internationale Radioreglementen van de ITU (International Telecommunication Union). En deze code is vandaag de dag, pakweg 115 jaar later, nog steeds in gebruik. Niet alleen onder radioamateurs wordt dit systeem veelvuldig gebruikt. Ook in de luchtvaart, de maritieme communicatie en zelfs in militaire toepassingen zijn de Q-codes nog steeds actueel.

De Q-code als ‘geheime’ hobbytaal, zelfs buiten de radio!

Radioamateurs gebruiken Q-codes niet alleen tijdens CW (morsecode) of spraakverkeer. Maar ook in het dagelijks taalgebruik. Zeg maar, een beetje als een soort geheime clubtaal. Dit zorgt soms voor grappige situaties. Zeker voor buitenstaanders!

We geven even wat voorbeelden:

• “Ik ben even QRT.”
  • Dit wil zeggen, ik ben even uit de lucht of niet beschikbaar.
• “Hij was echt QRM op de clubavond.”
  • Oftewel: Hij veroorzaakte veel “storing” (lawaai, bemoeienis, chaos).
• “Hij zat vol QRN, niet aanspreekbaar.”
  • Daarmee wordt bedoeld dat hij vol statische storing zat, oftewel: in een slecht humeur!

Niet bestaande Q-codes

Er bestaan ook Q-codes die niet bestaan. Wacht even, laten we dat wat anders formuleren. Er worden Q-codes buiten de officiële lijst om verzonnen en gebruikt. Bijvoorbeeld QLF. Dit is een semi-officiële grap onder radioamateurs. QLF wil zeggen “Can you send with your Left Foot?“. Het is dus een vriendelijke plagerij naar iemand die slordige morsecode geeft, alsof het met z’n linkervoet getypt is. Het is natuurlijk niet echt een officiële Q-code, maar wel een klassieke radioamateurgrap die al decennialang meegaat. En zo zijn er meer:…

• QSD: “Mijn seinsleutel is stuk” (Gebruikt als excuus voor slechte CW)
• QFH: “Mijn antenne is weggevlogen!” (vooral bij draadantennes na storm)
• QBA: “Mijn signaal is Bulky And Awful” (voor overdreven modulatie)
• QNB: “Ik gebruik een antenne met meer knopen dan een vissersnet”
• QHI: “Ik ben nieuw en Heb geen Idee wat ik doe”
• QZZ: “Ik val bijna in slaap van je doorgang…”
• QRM?: “Ben jij Rumoerig Met microfoon?” (bij storende achtergrondgeluiden)
• QFH: “Mijn mast is omgevallen” (zucht… weer die storm…)
• QWC: “Ik ben even naar het toilet…“

Let op: Deze zijn niet officieel opgenomen in de ITU-lijsten. Maar ze leven in de folkore van de radioamateurwereld. Ze worden soms ook in clubtijdschriften, fora, of tijdens veldactiviteiten gebruikt voor een knipoog. Echter, wil je de officiële lijst met Q-codes bekijken, dan is deze terug te vinden op onze speciale Morsecode gerelateerde website.

Wij sluiten af met het soms ook gebruikte “QRT DX”. En dat wil zoveel zeggen als “Ik ben weg… maar misschien hoor je me nog wel op een andere repeater (of in het café).“